Rumoer in de Rif: het ongenoegen in Noord-Marokko in 5 vragen en antwoorden
Waarom wordt er geprotesteerd?
Het noorden van Marokko voelt zich al decennialang achtergesteld door de regering in Rabat. Het Rifgebergte is enerzijds berucht omdat er veel cannabis wordt geteeld, maar anderzijds is het ook een verarmd gebied van waaruit in de jaren 60 veel inwoners als gastarbeider naar Europa zijn getrokken.
In oktober vorig jaar laaide het protest op na de dood van visverkoper Mohcine Fikri in de stad Al Hoceima. De man raakte geplet in een vuilniswagen toen hij zijn in beslag genomen koopwaar in een wanhoopspoging probeerde te recupereren. Fikri werd op die manier zowat de Marokkaanse versie van Mohammed Bouazizi, de Tunesische straatverkoper die zichzelf in 2010 in brand stak nadat hij door de politie onheus was behandeld en daardoor mee aan de basis van de Arabische Lente lag.
Het Marokkaanse regime kon de protestbeweging indammen door enkele verantwoordelijken voor de dood van Mohcine Fikri te arresteren. Het protest leek zowat te zijn doodgebloed, maar de massale werkloosheid en de corruptie zijn gebleven. Het ongenoegen bleef dus onderhuids verder smeulen. Wat vragen de opposanten? Werk, een betere gezondheidszorg en meer economische ontwikkeling. "Grondrechten en een waardig bestaan", noemt oppositieleider Nasser Zafzafi dat.
Wie is Nasser Zafzafi en waarom is hij aangehouden?
Gisteren heeft de Marokkaanse politie Nasser Zafzafi aangehouden, de 39-jarige werkloze die de voorbije maanden het gezicht van de protestbeweging in de Rif is geworden. Hij had vrijdag de preek van een imam in de moskee onderbroken die tegen betogingen had gepredikt. "Dienen de moskeeën God of de machthebbers?", had hij geroepen. Volgens de Marokkaanse autoriteiten heeft hij de imam beledigd, heeft hij zich provocatief gedragen en heeft hij verwarring gezaaid.
Zafzafi kon vrijdag nog ontsnappen aan de politie, maar werd gistermorgen toch ingerekend. Hij is onmiddellijk overgebracht naar Casablanca, ver weg van de rumoerige Rif. Samen met enkele andere arrestanten wordt hij er onder meer van beschuldigd de binnenlandse veiligheid in gevaar te hebben gebracht.
In zijn thuisstad Al Hoceima was Zafzafi er de voorbije dagen in geslaagd elke dag weer duizenden betogers de straat op te krijgen. De eisen van de protestbeweging zijn nog altijd dezelfde.
Hoe reageren de machthebbers?
Hoewel koning Mohammed VI, die in 1999 zijn vader Hassan II opvolgde, het koningschap enigszins heeft gemoderniseerd, vrouwen iets meer rechten heeft gegeven en met de verschillende minderheidsgroepen in dialoog is gegaan, blijft hij een absolute heerser.
Ondanks zijn reputatie van "king of Cool" blijft Mohammed onaantastbaar. Dat heeft te maken met de Alavitische dynastie waartoe hij behoort, die een directe afstamming van de profeet Mohammed claimt. Kritiek op de koning wordt dan al gauw kritiek op de islam, en omgekeerd.
Na de protestbeweging van vorig jaar heeft de Marokkaanse overheid niet echt veel wezenlijks gedaan om tegemoet te komen aan het ongenoegen. De autoriteiten beperken zich tot het arresteren van de belangrijkste oppositiefiguren, in de hoop dat het protest uiteindelijk zal doodbloeden.
Krijgen we een Arabische Lente bis in Marokko?
Zoiets lijkt weinig waarschijnlijk. Het regime in Rabat zit nog altijd erg stevig in het zadel. Ook de protestbeweging eist in de eerste plaats oplossingen voor concrete problemen en lijkt niet aan te sturen op een omverwerping van het regime zelf.
Marokko geldt al decennialang als trouwe bondgenoot van het Westen, waardoor Rabat zich wel een en ander kan permitteren: een echte democratiseringsbeweging is dan ook vooral een fata morgana.
Bovendien heeft de Arabische Lente van 2011 de betrokken landen niet echt veel voorspoed gebracht: Syrië wordt verteerd door een burgeroorlog, in Egypte is de dictatuur van Moebarak vervangen door die van Sisi, Libië is verworden tot een poel van chaos en geweld en Tunesië blijft worstelen met een enorme werkloosheid. Bij gebrek aan positieve rolmodellen lijkt een Marokkaanse Lente niet echt een aanlokkelijk idee.
Wat nu?
Voor wat de toekomst van de Rif betreft, blijven vooral veel vraagtekens bestaan. Dat het ongenoegen diep zit, bewijst de - aanvankelijk spontane en ongeorganiseerde - protestbeweging die nu al maanden aanhoudt. Desondanks lijkt die protestbeweging niet echt uit te deinen naar andere landsdelen, waar toch ook wel wat sociaal-economische problemen voorkomen.
Of het regime tegemoet zal komen aan de verzuchtingen van de Riffijnen is vandaag allerminst duidelijk. Het feit dat ze een oppositieleider laat oppakken die een preek in de moskee verstoort, laat in elk geval weinig goeds vermoeden. "De situatie in Al Hoceima nadert langzaam een kookpunt omdat onze rechten worden geschonden", zei Nasser Zafsafi vorige week nog aan het Nederlandse tv-programma "De Nieuwe Maan".
