Hoe verloopt 2e ronde van Franse verkiezingen in de praktijk?
1. Hoe zit dat met die eerste en tweede ronde?
De Fransen kiezen hun president via rechtstreekse verkiezingen voor een mandaat van 5 jaar dat 1 keer hernieuwbaar is, zo weet Le Monde. Om als winnaar uit de bus te komen, moet een kandidaat een absolute meerderheid halen.
Dat laatste meteen verwezenlijken, is schier onmogelijk gezien steevast een hele resem vrouwen en mannen een gooi naar het Elysée doet. Dit leidt tot een versnippering van de stemmen waardoor het voor een kandidaat in de praktijk uitgesloten is meer dan 50 procent te scoren.
Zo haalde Emmanuel Macron van En Marche! op 23 april 24,01 procent, Marine Le Pen van Front National 21,3 procent, François Fillon van Les Républicains 20,01 procent en Jean-Luc Mélenchon van La France insoumise 19,58 procent.
Om alsnog een president met een absolute meerderheid te verkiezen, nemen de 2 kandidaten met de beste resultaten in de eerste ronde het tegen elkaar op in een tweede ronde. Die vindt morgen plaats en komt deze keer neer op een duel tussen Macron en Le Pen. Per definitie zal 1 van hen meer dan 50 procent van de stemmen halen.
2. Wie mag een stem uitbrengen?
Wie de Franse nationaliteit heeft, meerderjarig is, alle burgerlijke en politieke rechten geniet en in de kieslijsten staat ingeschreven, mag morgen een stem uitbrengen. Dat betekent dat zowat 47 miljoen mensen naar de stembus trekken. Tenminste: als ze dat willen, want in Frankrijk geldt geen stemplicht. 45,7 miljoen onder hen wonen in Frankrijk zelf, 1,3 miljoen verblijven in het buitenland.
3. Waar en wanneer kunnen de Fransen hun stem uitbrengen?
Alles samen kan het Franse kiesgerechtigde publiek in 69.245 kiesbureaus terecht om te gaan stemmen. 66.546 van die bureaus bevinden zich op het Franse vasteland en zijn morgen geopend van 8 uur 's ochtends tot 19 uur 's avonds. In sommige grote steden gaan ze pas om 20 uur dicht.
50.000 politieagenten moeten de veiligheid van de Franse kiezers garanderen. In de regio van Parijs alleen al gaat het om 12.000 agenten. Sommigen onder hen beveiligen de kiesbureaus, anderen staan paraat als "vliegende brigade" om indien nodig uit te rukken.
In verschillende Franse overzeese gebieden vindt de tweede ronde vandaag al plaats. In de Amerika's kunnen Fransen in het buitenland hun stem eveneens vandaag al uitbrengen.
4. Kunnen blanco en ongeldige stemmen het resultaat beïnvloeden?
Neen. Bij het tellen van de stemmen belanden ongeldige en blanco stemmen op twee aparte stapels. Die worden geteld en de resultaten worden officieel genoteerd, maar ze zijn van geen belang voor het eindresultaat. Dat houdt enkel rekening met de geldig uitgebrachte stemmen.
Dat kan in theorie tot absurde situaties leiden. Zelfs als pakweg 80 procent van de Fransen blanco of ongeldig zou stemmen, dan nog is het op basis van de 20 procent geldige stemmen dat Macron of Le Pen zich president mag noemen.
De Parti du Vote Blanc ijvert daarom voor een systeem waarbij de blanco stemmen wel degelijk meetellen als een uiting van onvrede voor alle kandidaten.
De beweging merkt onder meer op dat bij de tweede ronde van de presidentsverkiezingen in 2012 5,82 procent van de stemmen blanco of ongeldig was. Hadden die meegeteld, dan had François Hollande niet 53,1 procent van de stemmen gehaald, maar slechts 48,63 procent en dus geen absolute meerderheid.
5. Wanneer is het resultaat van de tweede ronde bekend?
Om 20 uur morgenavond maakt de Franse televisie de winnaar bekend. Tot die tijd mag niemand over de uitslag van de tweede ronde communiceren. Zelfs gedeeltelijke resultaten of exitpolls meedelen, is verboden. Media die dat wel doen, riskeren een boete van 75.000 euro.
Die strenge regel geldt enkel voor media in Frankrijk. Media in het buitenland staat het vrij al eerder met exitpolls uit te pakken. In België heeft de RTBF dat goed begrepen. Al uren voor Franse tv-zenders en kranten, kan en mag de Franstalige openbare omroep in ons land over tendenzen berichten of (gedeeltelijke) resultaten verspreiden.