Monsanto Papers onthullen: Roundup-producent manipuleerde wetenschappelijke studies

Glyfosaat is het belangrijkste bestanddeel van de onkruidverdelger Roundup. Met dat product boekt Monsanto jaarlijks een miljardenomzet, maar er zijn twijfels over de gezondheidsrisico's voor de mens. Zo zou het product mogelijk genotoxisch zijn. Dat wil zeggen dat het schade aan het erfelijk materiaal veroorzaakt, wat in het ergste geval tot kanker kan leiden.

In de Amerikaanse staat Calfifornië hebben een honderdtal boeren een schadeclaim ingediend tegen Monsanto, omdat zij kanker gekregen zouden hebben door het werken met Roundup. De rechters hebben inzage verkregen in het interne mailverkeer van het bedrijf en daaruit blijkt dat Monsanto geld noch moeite spaarde om met wetenschappelijke studies te bewijzen dat het product veilig is.

Desnoods werden de studies zelf geschreven en werden geloofwaardige wetenschappers aangezocht om hun naam eronder te zetten. Die praktijken gaan al terug tot de jaren 90. De conclusies waren telkens dat glyfosaat geen gezondheidsrisico inhoudt voor mensen.

In Europa worden vanuit het voorzorgsprincipe kankerverwekkende pesticiden niet toegestaan. Door de nieuwe Europese wet op de gewasbescherming moet Monsanto een toelating krijgen om in alle EU-lidstaten glyfosaat verder te mogen verkopen.

Een tegenslag voor het bedrijf was dat het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC), een onderdeel van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO, in de zomer van 2015 concludeerde dat glyfosaat "waarschijnlijk kankerverwekkend" is voor mensen.

Monsanto trok meteen in de tegenaanval en liet twee papers verschijnen die zeer kritisch zijn over de IARC-studie. Ook hier werden wetenschappers aangetrokken om tegen betaling mee te schrijven en hun naam onder de paper te zetten.

Ondanks het advies van het IARC concludeerde de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid EFSA eind 2015 dat het onwaarschijnlijk is dat glyfosaat genotoxisch of kankerverwekkend is. Het baseerde zich hiervoor onder meer op een overzichtsstudie uit 2013 die is opgesteld door twee consultants van Monsanto. De EFSA stelt dat het IARC geen rekening heeft gehouden met de meest recente studies.

Daarop kwam kritiek, onder meer uit het Europees Parlement. Om een einde te maken aan de discussie heeft de EFSA in september bekendgemaakt dat het de ruwe data van de studies waarop ze zich baseert zal vrijgeven, zodat onafhankelijke wetenschappers kunnen nagaan of alles correct verlopen is.

Tegen eind dit jaar moet de Europese Commissie beslissen of glyfosaat verder verkocht mag worden in de EU of niet. Vorig jaar is een verlenging van de toestemming tot verkoop mislukt, omdat de verdeeldheid onder de lidstaten te groot was. Glyfosaat kreeg daarom uitzonderlijk een tijdelijke verlenging van 18 maanden.