"Ik scheur altijd met mijn moeder in een gouden caravan door Den Haag"

"Ik scheur op de derde dinsdag van september altijd met mijn moeder in een gouden caravan door Den Haag."

Willem-Alexander heeft een geweldig gevoel voor humor. Het is zijn geheime wapen. Zijn kurkdroge humor breekt vaak het ijs in gesprekken met anderen. Zo vervult hij hij zijn dienstplicht van 1985 tot 1987 bij de Koninklijke Marine. Als hij zich moet afmelden voor Prinsjesdag, schrijft hij als excuus in het militaire logboek: "Ik scheur op de derde dinsdag van september altijd met mijn moeder in een gouden caravan door Den Haag." 

Op "Prinsjesdag" of de opening van het parlementaire werkjaar spreekt de koning de troonrede uit. Daarin geeft de regering aan wat het beleid zal zijn voor het komende jaar. Het is een dag die met veel rituelen gepaard gaat. Zo legt de koning de afstand van Paleis Noordeinde naar het Binnenhof af in een Gouden Koets. De koets was een geschenk van de inwoners van Amsterdam aan koningin Wilhelmina bij haar inhuldiging in 1898.

"Het is historisch bepaald dat ik op deze plek zit. Daar kan ik niets aan doen. Maar dat wil ik positief oppakken. Ik ben er de afgelopen vier jaar mee bezig geweest om er het beste van te maken. Ik wil waarmaken dat ik recht heb op deze functie. Het moeten is nu echt veranderd in het graag willen, zo goed mogelijk willen doen."

Het is geen geheim: Willem-Alexander heeft zich lange tijd verzet tegen het koningschap, vooral als puber en prille twintiger dan. Uiteindelijk verzoent hij zich wel met zijn toekomstige rol. In 1997 -als hij dertig is- wordt hem naar zijn roeping gevraagd. "Het is historisch bepaald dat ik op deze plek zit. Daar kan ik niets aan doen. Maar dat wil ik positief oppakken. Ik ben er de afgelopen vier jaar mee bezig geweest om er het beste van te maken. Ik wil waarmaken dat ik recht heb op deze functie. Het moeten is nu echt veranderd in het graag willen, zo goed mogelijk willen doen", luidt het antwoord vastberaden.

De bijnaam Prins Pils of Prins Carnaval komt niet uit de lucht gegrepen. Zijn ouders raden hem aan te profiteren van het leven vooraleer het échte werk eraan komt. In zijn tienerjaren pubert Willem-Alexander zodanig hard dat hij de luwte opzoekt en twee jaar naar Wales trekt om zijn studies af te maken. Als twintiger stort hij zich vol enthousiasme op het studentenleven. Hij bezorgt zijn lijfwachten makkelijk hoofdpijn door hen af te schudden. 

"In het begin dachten mensen: waar is die vent in hemelsnaam mee bezig? Dat water, het zal allemaal wel. Inmiddels hebben mensen wel in de gaten hoe belangrijk het is."

Willem-Alexander is járen zoekende. Tot vader Claus hem dé gouden tip geeft. Hij raadt zijn zoon aan om zich helemaal te richten op waterbeheer. Prins Pils verdiept zich en schopt het tot Prins Water. Een gok. Water was toen immers nog niet hip. Eind jaren 90 krijgt Willem-Alexander twee belangrijke functies: hij wordt erelid van de World Commission on Water for the 21th Century en wordt beschermheer van het Global Water Partnership.

Willem-Alexander slaagt erin water als thema op de kaart te zetten en schudt het imago van losbol van zich af. Als kers op de taart vraagt toenmalig VN-secretaris-generaal Kofi Annan in 2006 hem voorzitter te worden van de raad voor water en sanitatie (UNSGAB). "In het begin dachten mensen: waar is die vent in hemelsnaam mee bezig? Dat water, het zal allemaal wel. Inmiddels hebben mensen wel in de gaten hoe belangrijk het is", zegt hij daarover.

"Wij zijn mensen, mensen maken fouten."

In 2007 ligt Willem-Alexander letterlijk wakker. Er is commotie over een bouwproject van het prinselijke paar op het Mozambikaanse schiereiland Machangulo. Willem-Alexander heeft de liefde voor Afrika van zijn vader geërfd. Hij wil dat het bouwproject voor de plaatselijke bevolking meer welvaart oplevert. Maar de projectontwikkelaar zou de lokale overheid omgekocht hebben. De droomvilla komt er, maar wordt een heuse nachtmerrie. De prins bekent "wij zijn mensen, mensen maken fouten". Begin 2012 volgt de verkoop. Willem-Alexander en Máxima focussen zich voortaan op hun villa in Griekenland.

"Ik heb in het verleden weleens gezegd dat het voor de hand zou liggen dat het Willem IV zou worden, maar ik heb eigenlijk pas vrij recent besloten dat het koning Willem-Alexander wordt. Kijk, ik ben al mijn hele leven Willem-Alexander, al 46 jaar lang. Ik zou het heel raar vinden om dat nu overboord te moeten zetten omdat je koning wordt van een land. Daarbij, je bent geen nummer. Willem 4 staat naast Bertha 38 in de wei."

Koningin Beatrix doet in april 2013 troonsafstand. Dat betekent dat Willem-Alexander over een naam als koning moet denken. Hij wijkt van het verwachte patroon af, laat Willem IV liggen en kiest voor simpelweg Willem-Alexander. "Je bent geen nummer. Willem 4 staat naast Bertha 38 in de wei", geeft hij als uitleg. "Bertha 38" gaat in Nederland trouwens nog altijd mee als grapje. Willem-Alexander is op zijn zachtst gezegd geen kuddedier. Waar Beatrix zakelijk perfect was, wijkt hij af en vaart zijn eigen koers. Hij is geen zogenoemde protocolfetisjist.

"Het koningschap is geen duobaan, absoluut niet, en dat wil ik ook ten stelligste tegenspreken. Er is maar één staatshoofd. Dat heeft staatsrechtelijke verplichtingen. Zo gaat dat. Ik word ondersteund."

Echtgenote Máxima Zorreguieta moet haar plaats kennen. En ze berust er ook in dat het koningschap geen duobaan is: "Ik zal hem altijd blijven steunen. Soms, als de koning ergens niet aanwezig kan zijn, kan ik hem vertegenwoordigen. Maar ik zal nooit zijn plaats innemen." Hoewel die berusting er is gekomen met vallen en opstaan. Máxima heeft zich in de loop der jaren leren "beheersen". Waar ze vroeger William-Alexander in de rede durfde vallen, laat ze hem nu de nodige ruimte en betrekt hem bij gesprekken. Ze gaat niet langer lopen met álle aandacht, ze staan pal naast hem (niet vóór of achter hem).

"Het is een kippenhok waar ik straks als een trotse haan doorheen kan lopen."

De haan in het kippenhok, het waren de woorden van een Willem-Alexander vlak na de geboorte van zijn derde dochter Ariane. Als het over de drie A's (Amalia - Alexia - Ariane) gaat dan glundert het koninklijke paar van trots. Willem-Alexander is letterlijk een haan te noemen, want hij schermt zijn nest goed af. Zo is er de mediacode uit 2005 die maakt dat de prinsesjes niet te pas en te onpas worden gefotografeerd.

Voorts is hij een vader zoals heel wat anderen: ondanks het blauwe bloed wil hij zijn kroost normaal opvoeden. In de zomermaanden wordt er al eens een ijsje gegeten bij de lokale middenstand van Wassenaar waar het gezin woont. De kinderen gaan gewoon met de fiets naar school en krijgen sinds hun zesde zakgeld om de waarde van geld te leren kennen. "Aan ons om te zorgen dat ze niet naast hun schoenen gaan lopen", aldus Willem-Alexander.     

"Ik heb sinds Nagano 1998 alle Olympische Spelen meegemaakt, afgezien van één toen ik op huwelijksreis was. De olympische waarden zijn voor mij ook als staatshoofd nog steeds heel waardevol.''

Wie Willem-Alexander zegt, zegt sport. Hij is als jonge prins al gebeten door de microbe: skiën, duiken, tennis, noem het maar op. In 1986 daagt een medemarinier hem uit en hij schaatst onder de schuilnaam W.A van Buren met een gezonde blos op zijn wangen de Elfstedentocht uit. Later volgt de marathon van New York. Hij blijkt een Oranje-supporter in hart en nieren, volgt de Olympische Spelen op de voet en schreeuwt bij zowat elke wedstrijd de ziel uit zijn lijf. Hij is van 1998 tot 2013 zelfs lid van het IOC (Internationaal Olympisch Comité).

Maar hoe passioneel ook, zijn fervent supportersgedrag stuit op stevige kritiek. De koning gehuld in een oranje trainingsvest en luidkeels roepend... het levert niet altijd de meest flatterende, "koninklijke" beelden op.

“De eerste herfststorm is uitgeraasd. De bossen rond Lage Vuursche, waar wij Friso in augustus naar zijn laatste rustplaats brachten, liggen er weer vredig bij. Zo ook is bij mij de eerste storm van woede en onmacht langzaam aan het overtrekken.”

In familieverband heeft Willem-Alexander al een paar klappen gekregen. Zo was er niet alleen de dood van prins Claus in 2002, maar ook de dood van zijn grootouders, koningin Juliana en prins Bernhard, in hetzelfde jaar 2004. Geheel onverwacht is echter het ski-ongeluk van broer Johan Friso in het Oostenrijkse Lech. In de zomer van 2013 overlijdt de prins, enkele maanden na de kroning van Willem-Alexander en een jaar nadat hij onder een lawine werd bedolven.

De koning praat zelden over de dood van zijn jongere broer. Bij een herdenkingsplechtigheid gunt hij een blik in zijn hart. Hij spreekt over stilte na de storm. "De scherpste randjes van de rouw zijn aan het afstompen. Al kan ik in de verste verte nog niet overzien hoe het litteken uiteindelijk met mij zal vergroeien."

"Ik begrijp ook dat wij een fantastisch inkomen krijgen, een fantastische ondersteuning krijgen en daar zijn we ontzettend dankbaar voor. Daar proberen we ook maximaal voor te leveren."

Elk jaar een terugkerende discussie is het inkomen van Willem-Alexander. Als koning ontvangt hij een inkomen van ruim 800.000 euro. Daarop komen nog eens de vergoedingen voor materiële (onderhoud wagenpark, telecom, enz.) en personeelsuitgaven, goed voor ruim 4 miljoen euro.

De kans dat hij uit eigen wil financieel een stapje achteruit zal doen, is klein. In zijn tv-interview aan de vooravond van zijn troonsbestijging (2013) verwees hij naar de wettelijke basis van zijn inkomen én zei dat bezuinigen op de monarchie betekent "dat wij hier mensen moeten gaan ontslaan".