"Aardschok zonder weerga": Fransen laten klassieke partijen vallen

Emmanuel Macron of Marine Le Pen in het Elysée? Die keuze krijgen de Fransen voorgeschoteld op 7 mei. Met de onafhankelijke Macron en de extreemrechtse Le Pen haalt geen enkele kandidaat van de traditionele partijen de tweede ronde van de presidentsverkiezingen. En dat voor het eerst in de geschiedenis van de Vijfde Republiek. De kiezer serveert klassiek links (PS) en rechts (Les Républicains) af.
Benoît Hamon (PS) en François Fillon (Les Républicains) bijten in het zand.

Geen François Fillon, van de rechts-conservatieve Les Républicains, geen Benoît Hamon, van de socialistische PS, in het Elysée, de ambtswoning van de Franse president. Wél Emmanuel Macron, de onafhankelijke kandidaat van de En Marche!-beweging, of Marine Le Pen, van het extreemrechtse Front National. En daarnaast springt ook de forse opmars van de radicaal-linkse Jean-Luc Mélenchon (La France insoumise) in het oog.

Voor het eerst verschijnt dus geen enkele kandidaat van een van de twee "klassieke" partijen (Les Républicains en de PS) aan de start in de tweede ronde van de presidentsverkiezingen op 7 mei. De tiende presidentsverkiezingen in de Vijfde Republiek zijn "een aardschok zonder weerga sinds 1958", zo omschrijft de Franse krant Le Figaro het.

De twee traditionele partijen die de afgelopen decennia het politieke leven in Frankrijk gekneed hebben, zien zich nu verworpen door de kiezers. Drie van de vier best scorende kandidaten maken deel uit van niet-traditionele partijen, François Fillon weet zich nog op de derde plaats te handhaven. Benoît Hamon is pas de vijfde kandidaat, met een score vér onder het niveau van de eerste vier.

Hoe bitter smaakt het verlies?

Voor Les Républicains is het verlies een "primeur", zo je wil. Nog nooit zag de centrumrechtse partij zich zo slecht scoren in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen. François Fillon haalde slechts 19,92 procent en verliest die verkiezingen waarvan centrum-rechts tot drie maanden geleden nog dacht dat hij die niet kón verliezen. De aanslepende schandalen rond zijn persoon en zijn familie, en zijn stugge houding daarrond, lijken hem de das te hebben omgedaan.

De PS, die met François Hollande momenteel de president levert, proefde in het verleden al eens van de bittere smaak van verlies: in 2002 slaagde Lionel Jospin er niet om zich te plaatsen voor de tweede ronde van de presidentsverkiezingen. Tot verrassing van velen was het de extreemrechtse Jean-Marie Le Pen (Front National), vader van, die het opnam tegen de kandidaat van rechts, Jacques Chirac.

Anno 2017 komt de PS niet in het stuk voor: Benoît Hamon haalt een schamele 6,28 procent. Hamon is er nooit in geslaagd om een zichtbare, laat staan begeesterende campagne te voeren. Gevangen tussen de charismatische Emmanuel Macron en de radicaal-linkse Jean-Luc Mélenchon.

Voorspelde luchtbellen worden niet doorprikt

Emmanuel Macron, volgens zijn concurrenten een luchtbel die in de eerste ronde wel heel snel doorprikt zou worden. De 39-jarige Macron, voormalig minister van Economie, nam de gedurfde beslissing om zijn "beschermheer" François Hollande de rug toe te keren en startte zijn eigen beweging, En Marche!.

Zonder de steun en de middelen van een grote partij, en nog nooit eerder kandidaat bij verkiezingen? Zowel klassiek links als rechts ging ervan uit dat Macron gedoemd was om te mislukken. Niets is minder waar. Een jong, energiek, charismatisch imago en een sputterende campagne van traditioneel links en rechts. Een perfecte combinatie om veel jongeren en veel anti-cynici voor zich te winnen.

De winst van Marine Le Pen is iets minder verrassend: het Front National vindt de laatste jaren steeds meer aanhang. Marine heeft gebroken met haar vader Jean-Marie, stichter van Front National, en doet er alles aan om extreemrechts een nieuw elan aan te meten. Ze evenaart de prestaties van haar vader in 2002, maar of ze het beter zal doen, moet nog blijken. De eerste peilingen voor de tweede ronde van de presidentsverkiezingen voorspellen dat Macron het met een grote voorsprong zou moeten halen.

Jean-Luc Mélenchon, die ook geen deel uitmaakt van een van de twee traditionele partijen, zette in de eerste ronde gisteren een voor hem historisch resultaat neer: 19,23 procent. Daarmee is hij vierde geworden, na Macron, Le Pen en Fillon, en ruim vóór Hamon. Mélenchon ving de grootste wind in de linkse oppositiezeilen en is erin geslaagd een groot deel van de PS-kiezers weg te snoepen die in 2012 nog voor Hollande gestemd hebben.

Wat nu?

Bij Les Républicains komt het nationaal bureau later vandaag bijeen. Welk "officieel" stemadvies geven ze voor de tweede ronde van de presidentsverkiezingen. En hoe moeten ze de campagne voor de parlementsverkiezingen in juni aanpakken? Een vraag die zich ook opdringt voor de PS. De vernietigende score voor Hamon belooft niet meteen veel goeds.

Voor de twee traditionele partijen geldt ook: hoe verenigd kunnen ze blijven? Of beter gezegd: hoe kunnen ze zich nog verenigd tonen aan de buitenwereld? Achter de schermen zal zowel bij links als rechts ongetwijfeld een stevig diplomatiek robbertje gevochten worden.

Meest gelezen