Overboekingen bij vliegtuigen: gebeurt het ook bij ons?

Volgens luchtvaartspecialist Luk De Wilde en woordvoerder van Brussels Airlines en ex-woordvoerder van de Europese associatie van luchtvaartmaatschappijen Geert Sciot moet er een onderscheid gemaakt moet worden tussen doelbewuste en ongestructureerde overboekingen. "Bij gestructureerde overboekingen heeft de luchtvaartmaatschappij vooraf gewild meer mensen geboekt dan de capaciteit van het vliegtuig aankan", zegt De Wilde. "Ik vind dat dat niet meer zou mogen: iedere passagier heeft recht op zijn plaats."

Maar naast die doelbewuste overboekingen, kunnen technische of operationele redenen tot ongestructureerde overboekingen leiden. Sciot haalt een aantal voorbeelden aan. 

"Als we een bepaald vliegtuigtype hebben voor een vlucht, maar door motorproblemen of een blikseminslag kan dat vliegtuig niet opstijgen, hebben we twee opties: ofwel urenlange vertragingen, ofwel een kleiner vliegtuig. Maar dan kan je gemakkelijk 15 à 20 zetels minder hebben. Bij een aantal luchthavens is de regel ook dat er bij bepaalde weersomstandigheden minder gewicht mag opstijgen."

Luchtvaartspecialist Luk De Wilde en VRT-journalist Steven Decraene stellen allebei dat het Amerikaanse verhaal heel anders is dan het Europese. "Het systeem van gestructureerd overboeken dateert uit de late jaren 90 en komt nu - in Europa alleszins - veel minder voor", zegt De Wilde.

Woordvoerder van Brussels Airlines Geert Sciot beaamt dat. "Wij proberen overboekingen te vermijden door onze reservatiesystemen te sluiten bij een bepaalde bezettingsgraad. Er zijn wel bestemmingen waarvan je weet dat een aantal passagiers niet komt opdagen, dat is historisch gegroeid. Om een voorbeeld te geven: niet iedereen die op Afrika vliegt, zal een visum bemachtigen. Dus we proberen daar een evenwicht in te vinden en overboeken zeer beperkt." Hij benadrukt ook dat die overboekingen niet altijd in het nadeel van de consument zijn. "Het laat ons toe om goedkopere tarieven te hanteren."

In Amerika krijgen we een heel ander verhaal, zegt De Wilde. Daar bestaat het systeem van die gestructureerde overboekingen wel nog. "In Amerika is er een soort natuurlijk creatie van overboekingen. De luchtvaartmaatschappijen houden daar veel meer rekening met de zogenoemde "no shows", passagiers die op het laatste moment niet komen opdagen. Soms is dat zelfs 5 à 10 procent. Dat betekent dat als een vliegtuig 180 stoelen heeft, de luchtvaartmaatschappij 190 zitjes verkoopt."

Als een vliegtuig effectief overboekt is, worden er in principe vrijwilligers gezocht die tegen een vergoeding een latere vlucht willen nemen.

"In Europa is er een regelgeving - de 261 denied boarding - die bepaalt dat passagiers bij een overboeking een financiële compensatie krijgen en eventueel bijstand", vertelt Sciot. "In Amerika zijn de toestanden heel anders, de consumentenbescherming gaat veel verder in Europa."

Hoeveel die financiële vergoeding - in cash of in de vorm van een voucher - bedraagt, beslist de luchthaven zelf, maar een bedrag tussen 250 en 400 euro is niet ongewoon. Er zijn ook een aantal parameters. "Vooral de afstand is belangrijk. Soms is er ook een veiling, waarbij we bieden. Als er niemand voor 150 euro op een volgende vlucht wil wachten, bieden we bijvoorbeeld 250 euro. Daarnaast kunnen er ook extraatjes bijkomen zoals een upgrade naar businessclass." De maatschappij zorgt ook altijd voor een alternatieve vlucht.

Er is geen lijn te trekken in wie het vliegtuig effectief moet verlaten als er geen Chinese vrijwilliger gevonden wordt. "Het wisselt van maatschappij tot maatschappij, er zijn geen procedures", vertelt De Wilde. "Maar eigenlijk kan je iemand zonder goede reden niet weigeren."

Bij Brussels Airlines kijken ze heel erg naar wie er in het vliegtuig zit. "Passagiers met een aansluitende vlucht, die in de problemen komen als ze van boord moeten, mogen blijven. En we proberen ook sociaal voelend te zijn. Zo weigeren we geen families met kinderen. Je zou bijvoorbeeld kunnen zeggen dat de laatste passagiers niet mee mogen. Maar eigenlijk hebben we tot nu toe altijd vrijwilligers gevonden. Denk maar aan een Erasmusstudent die wel wil wachten als er een vergoeding tegenover staat."

Sciot benadrukt dat - in tegenstelling tot het incident met United - bij Brussels Airlines alles al in de terminal geregeld wordt. "Aan boord hebben mensen immers al het gevoel dat ze gaan vliegen. Een incident als bij United heb ik zelf nog nooit gezien in Europa."

"Nee", is het stellige antwoord van Decraene en De Wilde. "Je kan niet op voorhand weten of een vlucht overboekt is. Je weet wel welke lijnen goed bevlogen zijn, maar zekerheid heb je nooit", zegt Decraene.