Leave en remain: samenleven na de breuk

De blauwrode trein van South West Trains komt aan in een klein stationnetje, uitstappen kan enkel vanuit de twee eerste wagons. Datchet heet dit pittoreske plaatsje. De gemeente met nauwelijks 4.600 inwoners op een klein uurtje sporen vanuit Londen lijkt een prima uitvalsbasis voor pendelaars die de drukke grootstad willen ontvluchten.

Maar schijn bedriegt. De rust op het groene dorpsplein met eeuwenoude pubs en winkeltjes wordt om de paar minuten verstoord door het vliegtuiglawaai van de luchthaven van Heathrow.

In Datchet ga ik op bezoek bij Alexandra, de Poolse vrouw van de Belg Mario Van Poppel, die er zelf niet bij kon zijn wegens – daar begint het al – problemen aan de douane. Ze kon niet stemmen bij het referendum maar heeft haar buurman, de overtuigde Leave-stemmer John uitgenodigd voor een pittig debat. Vroeger waren ze goede vrienden, maar sinds het referendum hebben ze nog nauwelijks een woord gewisseld.

De beleefde zakenman herhaalt met economische argumenten waarom hij de brexit een goede zaak vindt: "Ik ben 57 en heb eindelijk kunnen stemmen voor mensen die ons lot in handen nemen, zodat we af zijn van die niet-verkozen onverantwoorde mensen daar in Brussel."

Veel zal er niet veranderen, denkt hij. Hij rekent nog op een vrijhandelszone die in weinig zal verschillen van de huidige situatie. Alexandra wuift zijn illusies weg. "Je denkt dat je nog Franse kaas en Duitse auto’s zal kunnen kopen, maar dat zal allemaal duurder worden." Als verkoper van kantoormateriaal merkt John wel dat de merkproducten duurder worden. "Maar de binnenlandse productie stijgt wél, we moeten onze economie gewoonweg aanpassen: meer eigen productie en inspelen op de interne afzetmarkt."

Alexandra’s ouders zijn opgegroeid onder het communistische regime in Polen. Voor haar was gaan werken in het Verenigd Koninkrijk een bevrijding. "Wie zal hier jullie ondankbare jobs invullen, zoals verpleger en poetsvrouw?", legt ze voor aan John. "We hebben nog anderhalf miljoen werklozen hier, dus ik kan me niet inbeelden waarom zij die leven van een uitkering, niet zouden kunnen inspringen. We zullen nog migranten nodig hebben, maar we moeten bekijken hoe we het invullen, bijvoorbeeld landbouw, met quota of seizoensarbeid."

Alexandra geeft hem lik op stuk: "Hier is overal werk, je vindt het als je wilt, Britten én buitenlanders. Maar je kunt toch niet migranten selecteren en hen dan zeggen: "Je kan hier met een master diploma komen tomaten plukken.""

Als er zich al zo’n verhitte discussie afspeelt in Ditton Road, hoe is het dan om als dorpsgemeenschap samen te leven? Voor Alexandra is de brexit in de dagelijkse gesprekken met bijvoorbeeld mama’s aan de schoolpoort een taboe: "We spreken er gewoonweg niet over, want we kennen elkaars mening, en willen vrienden blijven."

John heeft nog geen vijandigheid gemerkt tegen buitenlanders in Datchet, maar hij zou er zich bijzonder ongemakkelijk bij voelen. Wanneer ik wegga, geeft hij me nog een potje Marmite mee. Echt Brits.