Vijf "belangrijkste" Franse presidentskandidaten kruisten de degens tijdens debat

Op het einde van het debat krijgen de kandidaten nog een laatste woord:

• François Fillon: "Ik ben de enige die de Fransen een echte verandering kan bieden om het land te herstellen en ik ben de enige die daarvoor een stabiele meerderheid kan hebben vanaf morgen. Ik heb wellicht fouten begaan en ik heb mijn gebreken, maar ik heb de ervaring.
• Benoît Hamon: "De 23e april stel ik u een nuttige stem voor, een nuttige stem voor een nieuwe gewenste toekomst."
• Marine Le Pen: "De beloftes die de andere kandidaten hebben gemaakt, zullen niet gerealiseerd kunnen worden want de EU ketent ons. Dat moeten de Fransen beseffen. De wilde mondialisering is een nachtmerrie voor jullie geweest. Het is tijd om de bescherming van de natie terug te vidnen.
• Jean-Luc Mélenchon: "Ik ben 65 jaar oud en ik streef geen carrière na, maar ik heb een missie. Ik wil de Republiek terug geven aan de Fransen, vrij van de oligarchen en de presidentiële monarchie."
• Emmanuel Macron: "Ons land is verdeeld, in het bijzonder door angst. Maar Frankrijk heeft de energie en de moed van het Franse volk. U bent niet het probleem zoals sommigen beweren. Het probleem is dat de bestaande orde niet meer goed is. Door op mij te stemmen, geven jullie mij de mogelijkheid om verandering te brengen."

De voorbije uren is de meest gestelde vraag op Google in Frankrijk: "Wie heeft het debat gewonnen?"

Het debat loopt erg uit. De kandidaten krijgen de vraag hoe terroristische aanslagen te vermijden, maar ze mogen maar kort antwoorden. Dat zint vooral Mélenchon en Le Pen duidelijk niet. "Dit verdient toch meer dan enkele seconden", klinkt het. 

Op de vraag welke plaats Frankrijk in de wereld moet innemen, spreekt Macron over het nemen van Europese engagementen en tegelijk over het "verdedigen van de onafhankelijkheid van Frankrijk". 

Iets wat Le Pen aan het lachen brengt: "U heeft een ongelooflijk talent. U heeft nu zeven minuten gepraat en u heeft niets gezegd, het is de absolute leegte. Elke keer als u het woord neemt, zegt u een beetje van dit en een beetje van dat. Maar we weten niet wat u wilt. Dat is erg onrustwekkend."

Marine Le Pen wil niet weten van een defensie op Europees niveau. "Niemand mag in onze plaats beslissen. Ik hoor hier veel voorstellen over een Europese defensie. Had dat bestaan ten tijde van de oorlog in Irak, dan waren we verplicht geweest om deel te nemen en had Chirac geen "neen" kunnen zeggen."

Marine Le Pen wil de koopkracht van de Fransen herstellen. Fillon grijpt zijn kans om Le Pens voorstellen over een uitstap uit de EU te tackelen. "De enige echte seriemoordenaar van de koopkracht van de Fransen is mevrouw Le Pen met haar uitstap uit de euro en de herinvoering van de Franse frank." Le Pen gooit de ogen in de lucht, net als haar woordvoerder achter haar in het publiek.

Volgens Emmanuel Macron heeft Fillon "volledig gelijk", en hij vormt een tandem met Fillon tegen de lofzang van Le Pen over de brexit en de positieve gevolgen die het VK nu voelt volgens de FN-politica. "De Britten zitten nu nog volledig in de EU", weerlegt Fillon de woorden van Le Pen.

De rechtse-populistische Marine Le Pen wil een uitkering voor volwassen gehandicapten. "Niemand praat daarover."

Mélenchon repliceert. "Jawel, ik praat daarover. 1000 euro?"

"Dat is goed, ik ben akkoord", aldus Le Pen.

"Het is 23.10 uur en meneer Mélenchon en mevrouw Le Pen gaan akkoord over iets", stelt de presentator vast.

Volgens een peiling door LCI - de nieuwszender van de groep TF1-  kan Jean-Luc Mélenchon voorlopig het meeste overtuigen tijdens het debat.

Over het thema economie en werken komt oud-premier Fillon agressiever uit de hoek. Wanneer Mélenchon hem verwijt Roemeense arbeidsomstandigheden te willen invoeren in Frankrijk, repliceert Fillon: "Zo kunnen we geen debat voeren. Ik wil niet naar Roemeense omstandigheden, maar naar Nederlandse, of Deense, of het Duitse model".

"Kom me niet spreken over Duitsland", antwoordt Mélenchon. "Ze hebben daar 9 miljoen armen, dat is geen voorbeeld." 

Tijdens het eerste deel van het debat heeft François Fillon het minste het woord genomen. Jean-Luc Mélenchon en Marine Le Pen waren de grootste sprekers.

Emmanuel Macron profileert zichzelf als een kandidaat van het centrum. Dat komt ook tot uiting in dit debat. Macron begint nogal vaak zijn uiteenzettingen met "Ik ben akkoord met..." ten opzichte van andere kandidaten. Dat valt ook het Franse blad le Journal de Dimanche op:

Marine Le Pen valt Emmanuel Macron - zij het indirect - aan over zijn carrière als bankkier, voor hij in de politiek stapte. Le Pen insinueert mogelijke belangenconflicten.

Macron: "Ik zal me niet vermoeien met deze aanvallen ad hominem. In dit land bestaat een onafhankelijke justitie. Wat u beschrijft zijn belangenconflicten die strafrechtelijk beteugeld worden. Ofwel doet u aan laster en eerroof, ofwel moet u concreter zijn en naar het gerecht stappen."

Le Pen verwijst meteen door naar de zaak-Fillon. Die antwoordt laconiek: "Tegen mij was het een justitie aan de snelheid van een TGV."

Aan de kandidaten wordt ook gevraagd wat ze voorstellen om een propere politiek te krijgen, in het licht van de recente schandalen waar ook enkele presidentskandidaten mee af te rekenen krijgen.

Het antwoord van François Fillon is kort: "Ik wil een commissie die voorstellen moet doen aan het parlement om belangenconflicten te vermijden en om meer transparantie te hebben."

Jean-Luc Mélenchon van zijn kant accepteert niet dat alle presidentskandidaten over dezelfde schandaalkam worden geschoren. "De campagne wordt vervuild door de affaires van enkelingen. Pardon, niet ik. Er zijn hier maar twee mensen betrokken: meneer Fillon et mevrouw Le Pen."

Le Pen reageert laconiek: "Pas op, uw zaak kan nog komen."

PS-kandidaat Benoît Hamon stelt zich vragen bij de financiering van het programma van Emmanuel Macron. "Kunt u garanderen dat er geen grote kaderleden uit de industriële wereld u geld hebben geschonken?" Het antwoord van Macron is niet erg sterk. "Ik doe geen identiteitscontrole."

De clash tussen de traditioneel linkse en de nieuwe centrumkandidaat pleziert de radicaal-linkse Mélenchon, die een steek geeft naar het PS-verleden van Macron. "Er zou best een debat binnen de PS zijn." Die opmerking leidt tot hilariteit onder het publiek. 

Immigratie en scheiding van kerk en staat zijn belangrijke themapunten voor FN-kandidate Marine Le Pen. Hier wordt het debat levendiger. Le Pen richt zich tot Emmanuel Macron: "Ik weet dat u voor de boerkini bent."

Macron dient Le Pen van repliek. "Met uw provocaties loopt u in de val van de maatschappij te verdelen. De boerkini kan een probleem van publieke veiligheid zijn. Het is geen groot theoretisch probleem van laïciteit, verdeel de Fransen daar dan niet over."

Opvallend: op verschillende momenten verwijst de centrumkandidaat Emmanuel Macron naar zijn overeenstemming over verschillende onderwerpen met de radicaal-linkse Mélenchon, die instemmend met het hoofd knikt.

De eerste echte clash van het debat gebeurt tussen de radicaal-linkse kandidaat Jean-Luc Mélenchon en Marine Le Pen. Le Pen wil meer middelen voor lessen Frans op school. Een "nietszeggend voorstel" volgens Mélenchon. "Iedereen spreekt sowieso Frans op school. Hoe leer je het Frans; beste mevrouw? Door de taal te spreken!", werpt hij Le Pen voor de voeten.

PS-kandidaat Benoît Hamon wil niet antwoorden op de vraag welke president hij wil zijn. "Ik stel de vraag aan de Fransen: Welk volk wilt u zijn? Welke Republiek willen we? Naargelang het antwoord dat jullie zullen geven, zullen jullie beslissen over het portret van de president. Ikzelf zal een eerlijke en rechtvaardige president zijn."

Marine Le Pen wil de president zijn van de Franse Republiek. "Maar dan van de échte Franse Republiek. Ik wil geen leider zijn van een vage regio van de Europese Unie of de vicekanselier van mevrouw Merkel."

Derde aan het woord is oud-minister Emmanuel Macron. "Ik heb een nieuwe politieke kracht ontwikkeld om voorbij de oude kloven te gaan. De klassieke partijen zijn er de voorbije jaren niet in geslaagd om de problemen op te lossen en zullen dat ook niet doen voor de toekomstige problemen. Mijn project is rechtvaardig, efficiënt en vol hoop."

Jean-Luc Mélenchon zal naar eigen zeggen de "laatste president van de Vijfde Republiek zijn". Mélenchon wil een staatshervorming waarbij de macht van de president beperkter wordt. "Het einde van de presidentiële monarchie."

De kandidaten beginnen met een korte uiteenzetting over welke president ze zullen zijn. François Fillon - zichtbaar zenuwachtig - bijt de spits af. "Ik zal de president van het nationale herstel zijn. Ik zal Frankrijk op weg zetten om binnen minder dan 10 jaar de belangrijkste macht van Europa te zijn."

Met enkele minuten vertraging begint het grote presidentiële televisiedebat. Een onuitgegeven debat, want nog nooit werd een dergelijk debat tussen verschillende presidentskandidaten gehouden op de Franse televisie. De vijf kandidaten nemen een voor een plaats in de arena.

De kandidaten krijgen nog een laatste laagje schmink en de microfoons worden getest. De radicaal-linkse kandidaat Jean-Luc Mélenchon reciteert daarbij een gedicht van Apollinaire.

De kandidaten zijn het uur voor de start van het debat een voor een aangekomen. Ieder van hen had een korte boodschap:

• Hamon: “Het is goed voor de democratie dat er zulke debatten zijn, we zullen de zaken duidelijker zien.”
• Mélenchon: “We moeten het belang van dit debat niet overdrijven, want het format laat geen al te grote discussies toe. Dit is een moment waarop Frankrijk politiseert. Wanneer Frankrijk nadenkt, zal ze niet mopperen.”
• Le Pen: “Alle onderwerpen zijn belangrijk en ik zal proberen om het meeste volledig te zijn. Ik kom hier spreken tot de Fransen.”
• Macron: “Het zal niet zo moeilijk zijn om mij te uiten over mijn overtuigingen en het programma dat ik draag”
• Fillon: "Vanavond is hét moment. Dit debat moet aan de Fransen duidelijk maken wat de echte inzet is van de presidentsverkiezingen."