Waarom gaat Nederland altijd op een woensdag stemmen?

12 september 2012, 9 juni 2010, 22 november 2006, 22 januari 2003 en 15 mei 2002: sinds de eeuwwisseling zijn de Nederlanders op deze data naar de stembus getrokken voor Tweede Kamerverkiezingen. Telkens was dat een woensdag. Ook de verkiezingen van morgen 15 maart 2017 vinden op een woensdag plaats.

De reden hiervoor is betrekkelijk eenvoudig: hoewel Nederlanders op de gekste plekken stemlokalen inrichten, doen ze dat toch vooral in schoolgebouwen. Op woensdag zijn die minder belast dan op andere weekdagen waardoor die dag uitermate geschikt is om verkiezingen te organiseren.

Daarnaast spelen ook levensbeschouwelijke redenen. Op zondag gaan stemmen is voor veel strenggelovige Nederlanders uit den boze. Voor hen is het immers de dag des Heren en dan geldt de zondagsrust.

Voor orthodoxe Joden is stemmen op een vrijdag of een zaterdag dan weer uitgesloten wegens de sabbat. Die begint op vrijdagavond bij zonsondergang en gaat de volgende dag door.

Tot slot is ook maandag weinig geschikt, omdat de voorbereidingen en de organisatie van de verkiezingen dan volledig tijdens het weekend zouden vallen.

Verkiezingen laten plaatsvinden op een dinsdag of een donderdag kan in principe wel, behalve dan dat het de belasting van schoolgebouwen zou vergroten. Soms gebeurt dat toch. Zo vinden de verkiezingen voor het Europees Parlement in Nederland vaak op een donderdag plaats, omdat dit binnen een afgesproken termijn ten opzichte van de andere Europese landen moet gebeuren.

Nederland is niet het enige land dat aan stemmen op een weekdag vasthoudt. In de VS vinden de presidentsverkiezingen sinds 1845 steevast op een dinsdag plaats. Op dat moment was het land nog grotendeels agrarisch en verplaatsten veel kiesgerechtigde Amerikanen zich met paard en kar.

Vaak duurde het een volledige dag om naar het stembureau te reizen en nog eens een hele dag om naar huis terug te keren. Gezien ook hier vrijdag, zaterdag en zondag voor velen als heilige dagen golden waarop een stem uitbrengen onmogelijk was, bleven enkel dinsdag en woensdag over.

Ook woensdag bleek een probleem gezien dat op veel plekken een marktdag was. Daarom koos de wetgever voor een dinsdag, meer bepaald de eerste dinsdag na de eerste maandag van november.

Die regel geldt nog altijd, hoewel die vandaag weinig compatibel is met de tijdsindeling van veel Amerikanen. Het verklaart deels waarom relatief weinig mensen gaan stemmen in de VS. Daarom voert de "Why Tuesday?"-beweging al verschillende jaren campagne om de presidentsverkiezingen in het weekend te laten plaatsvinden. Via de zogenoemde early voting kunnen veel Amerikanen evenwel nu al op voorhand hun stem uitbrengen.