Nederland kiest... maar wat en wie eigenlijk?

Op 15 maart vinden in Nederland verkiezingen plaats. Maar wat kiezen onze noorderburen precies? Hoe verlopen die verkiezingen? En wat staat op het spel? 10 vragen beantwoord.
AFP or licensors

1. Om welke verkiezingen gaat het?

De verkiezingen van 15 maart in Nederland zijn parlementsverkiezingen, meer bepaald Tweede Kamerverkiezingen. De Tweede Kamer (foto onder) in Nederland komt overeen met de Kamer in België. Het halfrond telt 150 zitjes die rechtstreeks worden verkozen. Deze verkiezingen vinden om de 4 jaar plaats, tenzij de regering eerder valt.

Jan Kranendonk

2. Wat is het belang van de Tweede Kamer?

De zetelverdeling in de Tweede Kamer is het vertrekpunt voor de regeringsvorming. Wie 76 zetels of meer achter zich weet te scharen, heeft een meerderheid en kan een regering samenstellen. Geen enkele partij zal op haar eentje dat zetelaantal bereiken. Dat betekent dat de regering net zoals in België tot stand zal komen op basis van een coalitie tussen verschillende partijen.

Eenmaal de regering is gevormd, is de Tweede Kamer een orgaan waar wetten tot stand komen of worden goedgekeurd. De leden van de Tweede Kamer oefenen ook een controle op de regering en haar beleid uit.

3. En de Eerste Kamer dan?

Het Nederlandse parlement kent ook een Eerste Kamer (zie foto onder), vergelijkbaar met de Senaat in België. Deze instelling telt 75 zetels, maar die worden niet rechtstreeks door de bevolking gekozen. Het zijn de leden van de Provinciale Staten die de leden van de Eerste Kamer aanduiden. Zij hebben als voornaamste taak om de wetten van de Tweede Kamer te beoordelen. De Eerste Kamer is bij ons vooral bekend als het decor van het Groot Dictee der Nederlandse Taal.

Richard van Elferen

4. Zijn Nederlanders verplicht te gaan stemmen?

Neen. In tegenstelling tot in België geldt in Nederland geen stemplicht, maar stemrecht. Dat vertaalt zich in lagere opkomstcijfers bij de verkiezingen. Toch lokken Tweede Kamerverkiezingen doorgaans het meeste kiezers naar de stembus. Bij de laatste verkiezingen in 2012 bracht 74,57 procent van de kiesgerechtigde Nederlanders zijn stem uit. Bij lokale en Europese verkiezingen liggen de cijfers veel lager.

5. Wie was de afgelopen vier jaar aan de macht?

Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2012 sleepte de liberale VVD 41 zetels in de wacht en de PvdA 38 zetels. Samen vormden zij een regering onder leiding van minister-president Mark Rutte (VVD, kleine foto). In de loop der jaren is hun meerderheid van 79 zetels stelselmatig afgekalfd door afsplitsingen. Sinds november 2016 hebben ze samen nog 75 zetels in handen, precies de helft.

AP 2017

6. Wie zijn deze keer de hoofdrolspelers?

Twee mannen voeren al weken de toon: Mark Rutte en Geert Wilders. Rutte trekt opnieuw de lijst van de VVD en wil graag een derde mandaat als minister-president in de wacht slepen (tussen 2010 en 2012 was hij dat een eerste keer). Wilders trekt de lijst voor de PVV, zijn rechts-populistische eenmanspartij.

7. En de rest?

Liefst 28 partijen nemen deel aan de Tweede Kamerverkiezingen. Opvallend: naast de VVD en de PVV vaardigen ook de andere grote partijen allemaal een man af als lijsttrekker. De kans dat Nederland een vrouw als minister-president krijgt, is zo goed als onbestaande.

Aan de linkerzijde springt Jesse Klaver in het oog. Hij is de lijsttrekker van GroenLinks en heeft met zijn jeugdige charisma de jongste weken de wind in de zeilen. Daarnaast maakt Lodewijk Asscher de dienst uit als lijsttrekker voor de PvdA. Emile Roemer voert de lijst van de SP aan.

Aan de rechtse kant van het spectrum situeert zich naast de VVD ook het CDA. Sybrand van Haersma Buma is hier de lijsttrekker. Alexander Pechtold doet hetzelfde voor D66.

Bij de kleinere partijen valt 50PLUS op, een partij die de belangen van ouderen verdedigt. Henk Krol trekt deze lijst. Tot slot presenteert ook de Partij voor de Dieren zich aan de Nederlandse kiezer met Marianne Thieme als lijsttrekker.

8. Wat zijn de belangrijkste verkiezingsthema's?

Volgens sommigen is Wilders (kleine foto) deze keer op zijn eentje het belangrijkste verkiezingsthema, waarbij vooral de vraag speelt hoe goed hij zal scoren. Sowieso zijn verschillende van zijn stokpaardjes hot topics in Nederland. Het gaat dan om thema's als migratie en de islam.

Daarnaast maken veel Nederlanders zich grote zorgen over zorg en dan vooral ouderenzorg. Ook de sociale zekerheid en (hoe kan het ook anders) de economie komen bovendrijven.

9. Wat vertellen de peilingen?

Voor zover peilingen de uitslag van verkiezingen kunnen voorspellen, wordt het op 15 maart een nek-aan-nekrace tussen de VVD en de PVV. Die laatste lag lang aan de leiding, maar zou nu op de tweede plek stranden met 14 procent van de stemmen. Dat is goed voor 20 tot 24 zetels. De VVD zou de grootste partij blijven met 17 procent van de stemmen, goed voor 24 tot 28 zetels.

De PvdA dreigt de grote verliezer te worden met amper 7 procent van de stemmen, goed voor 10 tot 12 zetels. Met de SP, het CDA, D66 en GroenLinks stevenen nog vier andere partijen af op elk meer dan 10 zetels.

10. Wat betekent dit voor de regeringsvorming?

Slecht nieuws. In tegenstelling tot in 2012 zou deze uitslag neerkomen op een bijzonder versnipperd politiek landschap. Een regering vormen zou enkel kunnen als 3 of misschien zelfs 4 partijen gaan samenwerken.

Een coalitie tussen de VVD en de PVV lijkt al bij voorbaat uitgesloten. Mark Rutte heeft immers al herhaaldelijk gesteld dat hij nooit ofte nimmer met Geert Wilders wil samenwerken.

Meest gelezen