Verliest China met Kim Jong-nam zijn pion in Noord-Korea?

Officieel had de vermoorde Kim Jong-nam (boven links) geen echte functie meer binnen het erg gesloten Noord-Koreaanse regime. Sinds 2001 woonde hij in ballingschap in de Chinese autonome regio Macau, in China zelf of in Singapore, waar hij een leven leidde van gokken en vrouwen.

Wel had hij de voorbije jaren een aantal keer fors uitgehaald naar zijn halfbroer, de Noord-Koreaanse communistische dictator Kim Jong-un (boven rechts). Hij verweet zijn jongere halfbroer dat die slechts een pion was van de regerende elite in Noord-Korea en dat zijn weigering of het regime te hervormen uiteindelijk zou leiden tot de ineenstorting ervan. 

Blijkbaar was dat er te veel aan voor het regime in Pyongyang en dat zou geleid hebben tot de moord op Kim Jong-nam, al had hij in de gokwereld van Macau ook wel vijanden gemaakt.

Kim Jong-nam werd in 1971 geboren als zoon van Kim Jong-il en was de eerste kleinzoon van Kim Il-sung (foto in tekst), sinds 1948 de leider van het communistische Noord-Korea.

Dynastiek was er echter een probleem, want Jong-nam was het gevolg van een buitenechtelijke relatie tussen zijn moeder en Kim Jong-il en werd daarom afgewezen door zijn grootvader Kim Il-Sung. In 1974 kreeg zijn moeder een depressie en vertrok ze naar de Sovjet-Unie. Vader Kim Jong-il ging al snel andere vrouwen opzoeken en dat ondermijnde de status van zijn oudste zoon Jong-nam. 

Die laatste werd dan maar naar het buitenland gestuurd om te studeren, onder meer in de Sovjet-Unie en later in Zwitserland. Toen hij terugkeerde naar Noord-Korea was hij duidelijk uit de gratie van zijn vader die intussen de nieuwe leider van het communistische regime was geworden.

Bij het overlijden van vader Kim Jong-il in 2011 was de opvolging duidelijk geregeld. Zijn jongste zoon Kim Jong-un werd de nieuwe leider van het communistische regime en rekende in sneltreinvaart af met alle mogelijke rivalen, ook die binnen zijn eigen familie.

Kim Jong-nam had Noord-Korea echter in 2001 al verlaten, eerst met een vals paspoort naar Japan dat hem tenslotte uitwees, waarna hij ging wonen in Macau, China en Singapore. In interviews met de Japanse pers viel hij openlijk de nieuwe Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un aan en uitte hij kritiek op het gebrek aan hervormingen en de dynastieke trekken van het Noord-Koreaanse regime.

Zijn kritiek op de weigering van Noord-Korea om de economie te liberaliseren, vond dan weer gehoor bij de Chinese communistische leiders. Die wilden allang hun hervormingen van de voorbije decennia opdringen aan de bondgenoot Noord-Korea, maar dat land hield steevast de boot af.

Kim Jong-nam mag dan wel weinig politiek talent hebben en een hedonistische levensstijl in het gokparadijs Macau geleid hebben, toch denken sommige analisten dat China hem de hand boven het hoofd hield als mogelijk alternatief voor de huidige Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un. 

Peking vreest inderdaad dat een ineenstorting van Noord-Korea door gebrek aan hervormingen zou leiden tot de hereniging van Korea onder leiding van het prowesterse Zuid-Korea. Omdat in Zuid-Korea tienduizenden Amerikaanse troepen zijn gelegerd, is de grootste vrees van China dat die hun controle over Noord-Korea zouden vestigen. Dat is net de reden waarom China begin de jaren 50 tussenbeide is gekomen in de Koreaanse Oorlog.

Met de moord op Kim Jong-nam verliest China zo een belangrijke pion op het Koreaanse schaakbord, net nu het geduld van Peking met Pyongyang opraakt. Dat blijkt uit een boycot van steenkool uit Noord-Korea als reactie op een recente rakettest, maar ook op de politieke afrekening met Kim Jong-nam. Hoeveel invloed China nog heeft in Noord-Korea, is nog erg onduidelijk, maar economische druk kan Peking alleszins wel uitoefenen. Alleen bestaat dan het gevaar dat Noord-Korea wel degelijk zou kunnen imploderen. In een gesloten staat met kernwapens en raketten, is dat een erg gevaarlijke situatie.