Het inreisverbod van Donald Trump: vragen en antwoorden

Het inreisverbod in de VS geldt voor de inwoners, de onderdanen, van zeven landen met een overwegend islamitische bevolking: Syrië, Irak, Iran, Jemen, Libië, Somalië en Soedan. 

Inwoners uit die landen zouden 120 dagen de VS niet meer binnen mogen, ook niet als ze een visum hebben of zelfs een permanente verblijfsvergunning, een zogenoemde "green card". Voor Syrië is de maatregel overigens voor onbepaalde duur geldig en niet enkel voor 120 dagen. 

Trump gaat ervan uit dat er te weinig controle is op wie de mensen zijn die uit die landen komen, en of ze geen banden hebben met terroristische organisaties. Trump wil die controles verscherpen en in afwachting geldt er dus een inreisverbod.

Intussen is de maatregel al bijgestuurd: mensen met een permanente verblijfsvergunning uit de zeven landen mogen nu wel weer de VS binnen.

De zeven landen die getroffen worden door de maatregel, zijn landen waarvan de inwoners de laatste jaren geen terroristische aanslagen in de VS gepleegd hebben. 

Als men de aanslagen vanuit jihadistische hoek van de laatste jaren bekijkt, zijn ze ofwel gepleegd door in de VS geboren en getogen islamieten, "domestic terrorism", zoals de schutter van Orlando, die in de VS geboren is uit Afghaanse ouders, ofwel komen ze uit landen die niet op de lijst staan, of een combinatie van de twee, zoals de Tsjetsjeense broers die de bomaanslag gepleegd hebben op de Boston Marathon, van wie er een in de VS geboren is en de ander in 2004 uit Rusland geëmigreerd is, of het Pakistaanse koppel dat de aanslag in San Bernardino gepleegd heeft. De man is geboren in de VS uit Pakistaanse ouders, de vrouw kwam uit Pakistan.

En als men verder in het verleden kijkt, naar de aanslagen van 11 september, daar waren 15 van de 19 terroristen afkomstig uit Saudi-Arabië, 2 uit de Verenigde Arabische Emiraten, en telkens 1 uit Egypte en Libanon, allemaal landen die niet op de lijst staan. 

Op de luchthavens van de VS ontstonden er problemen omdat er te weinig richtlijnen waren, waardoor er onduidelijkheid ontstond over wat er juist moest gebeuren.

De maatregel is door Trump op vrijdagmiddag ondertekend, rond 17 uur, wat een zeer ongelukkig tijdstip is, net voor het weekend, op het ogenblik dat de federale overheidsdiensten aan het weekend zouden beginnen. 

De maatregel werd onmiddellijk van kracht en moest dus ook onmiddellijk toegepast worden op de honderden luchthavens in de VS. Bovendien werd de maatregel afgesproken binnen een kleine kring van getrouwen van Trump, en wist daarbuiten niemand er blijkbaar iets van. Zelfs de hoogste chefs en de politiek verantwoordelijken, zoals de minister van Binnenlandse Veiligheid, Justitie en Transport, bleken slechts korte tijd voor het van kracht worden van de maatregel op de hoogte gebracht te zijn, zo blijkt uit verklaringen in de media.

Het Witte Huis beweert dat er vooraf overleg is geweest met de bevoegde diensten, maar er zijn er velen uit die sectoren die dat ontkennen.

Volgens tweets van president Trump waren de problemen op de luchthavens te wijten aan computerproblemen bij Delta Airways, de manifestanten tegen het inreisverbod, en "de tranen van senator Schumer". Ook waren er weinig problemen volgens Trump, want de chef van Homeland Security meldde dat alles goed ging en dat er weinig problemen waren.

De chaos en de protesten op de luchthavens begonnen echter voor de computerproblemen van Delta, die uiteindelijk leiden tot het schrappen van 150 vluchten.

Het inreisverbod leidt ook tot grote onzekerheid bij duizenden vluchtelingen die volop het proces doorlopen om in de VS hervestigd te worden. Volgens de Hoge VN-Commissaris voor de Vluchtelingen Filippo Grandi stonden deze week alleen al 800 vluchtelingen op het punt om van de VS hun nieuwe thuis te maken, maar kunnen zij nu niet naar de VS reizen. Voor de hele periode van 120 dagen gaat het om 20.000 vluchtelingen, volgens Grandi.

Grandi wijst erop dat de grote meerderheid van de vluchtelingen opgevangen wordt in ontwikkelingslanden, en dat wereldwijd slechts 1 procent hervestigd wordt. De vluchtelingen die de UNHCR naar westerse landen refereert voor hervestiging zijn de meest kwetsbare, zoals mensen die dringende medische verzorging nodig hebben, mensen die martelingen overleefd hebben, en vrouwen en meisjes die veel risico's lopen, zo benadrukt Grandi.

Volgens president Trump moest het inreisverbod wel onmiddellijk na de aankondiging van kracht worden, want "als we aangekondigd zouden hebben dat het bijvoorbeeld over een week zou ingaan", zouden er in die week volgens Trump nog veel terroristen het land binnengeslopen zijn, want er zijn "veel slechte gasten".

Het Amerikaanse immigratiesysteem maakt een "toeloop" zoals Trump die beschrijft, echter zo goed als onmogelijk. Er zijn 38 landen die vrijgesteld zijn van de visumplicht, maar ook hun inwoners moeten op voorhand toelating krijgen om naar de VS te reizen door achtergrondinformatie te verstrekken. Alle andere mensen moeten een visum aanvragen en worden gescreend.

Uiteindelijk zijn er volgens Trump slechts 109 mensen vastgehouden op de luchthavens van de 325.000 mensen die zaterdag de VS zijn binnengekomen, "een kleine prijs voor onze veiligheid".

Dat cijfer van 109 houdt echter geen rekening met de verwarring die er wereldwijd heerste: duizenden mensen konden vanop luchthavens overal ter wereld niet naar de VS vertrekken, of moesten bij een tussenlanding op weg naar de VS rechtsomkeer maken.

Bovendien zegt een bron bij de federale ordediensten dat bijna 400 mensen met een green card werden vastgehouden op luchthavens. Minstens één iemand met een permanente verblijfsvergunning werd de toegang geweigerd.

Leden van de Trump-administratie, onder wie zijn belangrijke raadgever Kellyanne Conway, hebben gezegd dat Trump met zijn inreisverbod en de lijst van de zeven landen het beleid van president Barack Obama voortzet.

In 2011 ging er in de VS een alarm af toen bleek dat een vluchteling die uit Irak afkomstig was, gelinkt kon worden aan een fabriekje dat IED's fabriceerde, bermbommen.

Vluchtelingen uit Irak die al in de VS waren, werden opnieuw gescreend en de Amerikaanse ambassade in Bagdad kreeg de opdracht  "veel strenger te controleren". Dat heeft toen een flessenhals veroorzaakt, waardoor er enkele maanden geen vluchtelingen uit Irak in de VS zijn geraakt, maar er was geen inreisverbod.

In de praktijk zijn er toen een tijd geen burgers uit Irak naar de VS kunnen vertrekken, maar dat had niet dezelfde omvang als nu, en er was dus geen principiële beslissing om hen te weigeren.

In 2011 werden er elke maand vluchtelingen uit Irak in de VS toegelaten, en in totaal waren het er dat jaar 9.388. Daarnaast werden er in 2011 618 Irakezen in de VS toegelaten met Special Immigrant Visa, die voorbestemd zijn voor tolken die met de VS-troepen in Irak werken. Ook kwamen er 7.800 Irakezen het land binnen met andere visa, onder meer met toeristenvisa.

Voorts wordt er gezegd dat de lijst eveneens van Obama afkomstig is en dat klopt, tot op zeker hoogte. Het door de Republikeinen gedomineerde Congres nam de lijst op in een begroting die werd goedgekeurd en getekend door Obama.

De landen werden gezien als "a concern", een bezorgdheid, in verband met terrorisme. Mensen uit die zeven landen moesten hoe dan ook een visum aanvragen voor de VS, ook al voor het opstellen van de lijst, maar na het opstellen van de lijst gold dat ook voor mensen uit landen die vrijgesteld zijn van de visumplicht, die voordien een van die zeven landen bezocht hebben. Een Europeaan die normaal geen visum moet aanvragen, maar die bijvoorbeeld Syrië bezocht heeft, moest dan wel een visum aanvragen, dat was het enige doel van die lijst, en het is dus ook niet te vergelijken met wat Trump nu verordend heeft.