Waarom rommelt het op de Ethiopische hooglanden?
Waarom een hete herfst?
Er is geen echt duidelijke aanleiding voor het opborrelende protest in Ethiopië. Wellicht gaat het om een opeenstapeling van van frustraties en spanningen die zich gedurende jaren hebben opgebouwd. Het protest wordt vooral gestuurd door Oromo en Amhara, die de belangrijkste etnische groepen van Ethiopië vormen.
De Oromo en de Amharen voelen zich gediscrimineerd door het regime in Addis Abeba, dat gedomineerd wordt door Tigray, een etnische groep uit het noorden van het land. Ze voelen zich ook op economisch vlak uitgesloten van de economische boom die de hoofdstad de afgelopen jaren volledig heeft veranderd.
Het oplaaiende protest in Ethiopië kwam in de internationale spotlights toen marathonloper Feyisa Lilesa in Rio de Janeiro met gekruiste armen over de eindmeet kwam. Hij won weliswaar een zilveren medaille met zijn sportieve prestatie, maar het was vooral zijn politieke daad die opzien baarde.
Hoe democratisch is Ethiopië?
Officieel heet Ethiopië de Federale Democratische Republiek Ethiopië. Het staatshoofd is een president die om de zes jaar rechtstreeks wordt verkozen, maar die functie is in de eerste plaats ceremonieel. De échte machthebber is de premier, en die wordt steevast geleverd door de grootste partij, de Ethiopian People's Revolutionary Democratic Front (EPRDF).
De EPRDF is gegroeid uit het Tigrayan Peoples' Liberation Front (TPLF). Die rebellenbeweging van de Tigray verdreef in 1991 samen met de Eritrese rebellen het gehate communistische regime van Mengistu Haile Mariam van de macht. Toenmalig rebellenleider Meles Zenawi werd daarop tot aan zijn dood in 2012 de onbetwiste sterke man van het nieuwe regime in Addis Abeba. Zijn opvolger Hailemariam Desalegn is weliswaar afkomstig uit het zuiden van het land, maar in de praktijk blijft de machtspositie van de Tigray nog altijd relatief groot.
Ethiopië is een federatie. De autonomie van iedere staat of regio - die in de eerste plaats etnisch wordt bepaald - is op papier erg groot. Zo heeft een staat het recht om uit de federatie te stappen en een onafhankelijk land te vormen. Tot nu toe heeft alleen Eritrea dat gedaan, toen het in 1993 onafhankelijk werd. Al zal dat wellicht meer te danken zijn aan het relatief sterke Eritrese leger en de banden met de voormalige rebellen uit Tigray, met wie de banden op dat moment nog goed waren.
Waarom roeren de Oromo zich?
De Oromo maken 34 procent uit van de totale Ethiopische bevolking. Hun regio ligt ten zuidoosten en ten westen van Addis Abeba. Al sinds 1886 valt hun leefgebied onder de Ethiopische heersers, toen de Ethiopische keizer Menelik II zijn nieuwe hoofdstad Addis Abeba stichtte in Oromo-gebied.
Sindsdien hebben de Oromo vrijwel onafgebroken strijd gevoerd tegen het centrale gezag in Addis Abeba, zowel onder de keizers, onder de communistische Derg als onder het huidige regime. Een van de bekende rebellen groeperingen is het Oromo Liberation Front, dat al jaren lang strijd voert tegen het regime. Die strijd is jarenlang onderbelicht gebleven omdat de Ethiopische autoriteiten de berichtgeving daarover liefst in de doofpot steken.
Waarom zijn de Amharen gefrustreerd?
De Amharen maken 27 procent van de totale bevolking uit en wonen op de centrale hoogvlakte, ten noorden van Addis Abeba. Historisch en cultureel beschouwen zij zich als het belangrijkste volk in het land. Het Amhaars is trouwens de officiële taal van Ethiopië en de eeuwenoude Ethiopisch-orthodoxe kerk is in de eerste plaats een Amhaarse godsdienst.
Veel Ethiopische heersers waren van Amhaarse komaf, ook Haile Selassie of Ras Tafari , de laatste Ethiopische keizer. De Jamaicaanse rastafari-beweging beschouwt Ras Tafari als een incarnatie van Jezus, maar in feite was Haile Selassie gewoon een absolute heerser van Amhaarse komaf.
Hoe dan ook nemen veel Amharen vandaag alsmaar minder graag genoegen met een tweederangsrol op het Ethiopische politieke toneel, waar nu vooral landgenoten uit het landelijke Tigray het voor het zeggen hebben.
Hoe belangrijk is Ethiopië?
Ethiopië is het enige land op het Afrikaanse continent dat nooit echt is gekoloniseerd, op enkele jaren van bezetting door het Italië van Benito Mussolini na. Traditioneel is het Oost-Afrikaanse land een bondgenoot van het westen. Dat was al zo onder Haile Selassie, maar dat werd ook weer zo nadat Mengistu van de macht was verdreven.
Vandaag is het Ethiopische leger een belangrijke pion van het Westen in de strijd tegen terreur. Zo stuurde Addis Abeba in 2006 troepen naar buurland Somalië om daar de fundamentalistische Al-Shabaabrebellen te bekampen.
Ethiopië heeft een van de snelst groeiende economieën van Afrika. Voor de periode 2015-2018 zal er naar alle verwachting een groei van 7,3 procent worden opgetekend. Het land trekt ook veel buitenlandse investeerders, onder meer uit China. Zo hebben Chinese firma's het metronetwerk van Addis Abeba en de gloednieuwe spoorlijn tussen de hoofdstad en buurland Djibouti aangelegd.
Symbolisch is de hoofdstad Addis Abeba belangrijk voor Afrika, want de hoofdzetel van de Afrikaanse Unie is er gevestigd.
