En waarom zou het bestand in Syrië nu wel standhouden?

De Verenigde Naties, de Verenigde Staten en Rusland zijn het eens geworden over de modaliteiten van een staakt-het-vuren in Syrië. Dat zou een einde moeten maken aan de oorlog die daar al meer dan vijf jaar woedt. Het is niet het eerste bestand en de vraag is waarom dit wel zou standhouden.
Copyright 2016 The Associated Press. All rights reserved.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry en zijn Russische collega Sergej Lavrov zijn vaklui als het op diplomatie aankomt. Te midden van veel crisis en onenigheid tussen hun landen blijven zij hard, maar hoffelijk naar uitwegen en gemeenschappelijke standpunten zoeken.

Die hebben ze nu vannacht gevonden na 12 uur onderhandelen. Maandagavond, bij het begin van het Offerfeest voor de moslims, zouden de wapens moeten zwijgen tussen het Syrische leger van Bashar al-Assad en de myriade aan Syrische rebellengroepen in het land.

Het is niet het eerste bestand dat Kerry en Lavrov voor elkaar krijgen en telkens viel dat in de praktijk tegen. De VS steunt nog altijd "gematigde rebellengroepen" en de Syrische Koerden, Rusland staat nog altijd pal -desnoods met militair ingrijpen- achter de Syrische leider Bashar al-Assad, een laatste bondgenoot van Moskou in de Arabische wereld en dankzij hem verschaft de havenstad Tartus faciliteiten aan de Russische marine in de door de NAVO gedomineerde Middellandse Zee.

Wat staat er in het akkoord?

  • Maandagavond gaat staakt-het-vuren in, de VS en Rusland zullen hun respectievelijke bondgenoten onder druk zetten
  • Dat geldt voor alle groepen, behalve voor de terreurgroepen IS en Jabhat al-Nusra (Syrische tak van Al Qaeda)
  • VS en Rusland zullen hun luchtaanvallen op IS en al-Nusra coördineren
  • Het Syrische leger van Assad zal enkel nog aanvallen uitvoeren op IS, niet meer op al-Nusra, omdat dan ook andere rebellengroepen automatisch in het vizier komen
  • De Syrische rebellengroepen zullen hun samenwerking met al-Nusra stopzetten; dat was bij vorige bestanden een probleem
  • Hulpverleners krijgen onbeperkt toegang, ook tot Aleppo

"Significant reduction of violence"

"Als dit akkoord een feit wordt, zullen we een belangrijke vermindering van geweld zien in heel Syrië", zo nuanceerde minister Kerry het bestand van volgende maandag. Ook zijn collega Lavrov gaf toe dat er "geen 100% garantie is".

Nu zitten zowel het regime-Assad als de meeste rebellengroepen -en zeker de burgerbevolking- op hun tandvlees en zal een bestand voor hen een opluchting zijn. Ook is het besef gegroeid dat een militaire overwinning voor geen enkele van de kampen haalbaar is. Er wordt vooral gevochten om te verhinderen dat anderen gaan winnen.

Cruciaal is hoe de andere rebellengroepen zich gaan ontdoen van Jabhat al-Nusra, dat zich officieel heeft losgemaakt van Al Qaeda en zich nu Jabhat Fatah al-Sham noemt ("Overwinning in Syrië Front"). Dat front is een belangrijk onderdeel van de Syrische rebellen en -anders dan IS dat eerder "Fremdkörper" is- overwegend binnenlands gevormd.

Het conflict in Syrië bestaat overigens uit een keten van oorlogen met tal van partijen. De meest recente is Turkije dat troepen naar het noorden van Syrië gestuurd heeft. Die vechten tegen IS, maar ook tegen de Syrisch-Koerdische militie YPG die daar bezig is een autonoom Syrisch-Koerdistan uit te bouwen.

Wat IS betreft, daarover is iedereen het eens. De oorlog en bombardementen tegen de terreurgroep gaan door, zowel in Syrië, als in Irak of elders. Een twistpunt zou dan wel kunnen zijn wie het machtsvacuüm gaat opvullen als IS verslagen wordt. Nu al strijden het Vrije Syrische Leger (FSA, rebellengroep) en de Syrische Koerden om terrein dat IS heeft moeten prijsgeven. IS heeft nog veel gebied in Oost-Syrië in handen en als de terreurgroep kraakt, kan de strijd om "de buit" tussen de andere gewapende groepen (Assad, de Koerden, het FSA en andere) opnieuw fors losbarsten.

Copyright 2016 The Associated Press. All rights reserved.

Wanneer stopt een oorlog?

Los van het feit dat er in het beste geval nog altijd tegen IS gevochten zal worden, betekent de afwezigheid van geweld nog altijd geen vrede. Syrië is opgedeeld in een lappendeken van "koninkrijkjes", beheerd door gewapende milities en hun eigen "geheime politie".

Het Assad-regime beheert zowat de helft van het land, maar dan wel met grote steden zoals Damascus, Homs, Hama en de havensteden Latakia en Tartus. Ook Nusra "bezit" gebieden in Idlib in het noordoosten, de rest van het noorden is in handen van wankele allianties van rebellengroepen, die naast gemeenschappelijke vijanden weinig gemeenschappelijke belangen hebben. Een groot deel van het noorden en oosten maakt deel uit van Rojave of Syrisch-Koerdistan.

Al die gebieden liggen zo goed als in puin. De voorheen vrij goede infrastructuur van Syrië is totaal verwoest, inclusief gezondheidszorg, onderwijs, industrie, landbouw en dergelijke. Toerisme als bron van inkomsten is ook niet meteen een optie.

Zelfs zonder geweld lijkt leven in Syrië voor veel mensen weinig aantrekkelijk en vluchtelingen zullen blijven vertrekken; weinige vluchtelingen zullen terugkeren naar de puinhoop die hun land nu is. De wederopbouw zal zeker een generatie duren. Ook zal de haat, de angst of het wantrouwen tussen de religieuze en etnische groepen in Syrië -de motor van de oorlog- niet meteen verdwijnen, zeker niet na een oorlog met gifgas, vatenbommen, grootschalige martelingen en andere wreedheden.

Meest gelezen