Pamplona graaft twee generaals van Franco op

Tachtig jaar na het begin van de Spaanse burgeroorlog blijft het bloederige conflict een gevoelig thema in Spanje. Getuige daarvan het plan van het stadsbestuur van Pamplona om de resten van twee generaals van Franco op te graven.

Het gaat om de overblijfselen van Emilio Mola Vidal en José Sanrujp Sacanell. Ze hadden een sleutelrol in de staatsgreep die Franco in 1936 pleegde en die het begin van de Spaanse burgeroorlog markeerde.

Na hun dood werden ze begraven in een basiliek in Pamplona die in 1942 is gebouwd om de 4.500 mannen uit de regio Navarra te herdenken die tijdens de burgeroorlog stierven terwijl ze aan de zijde van Franco vochten. Die basiliek is doorheen de jaren uitgegroeid tot een lokaal Monument van de Gevallenen.

Het stadsbestuur bestaande uit de links-populistische partij Podemos en een Baskische partij wil hun overblijfselen nu uit de basiliek verwijderen en aan hun nabestaanden overdragen om hen elders een privaat graf te geven. Het baseert zich hiervoor op een wet die in 2007 door de regering van toenmalig premier Jose Luis Zapatero is goedgekeurd in een poging de wonden van de Spaanse burgeroorlog te helen.

Concreet laat de wet overheden toe symbolen die aan het Francoregime herinneren uit het straatbeeld te verwijderen. Ook straatnamen en namen van pleinen die verwijzen naar de dictator of zijn metgezellen mogen worden veranderd.

De naam van het plein voor de basiliek in Pamplona is al gewijzigd naar Plaza de la Libertad. Voorheen droeg het de naam van Conde de Rodezno, een minister van Justitie onder Franco. De basiliek zelf wil het stadsbestuur omdopen tot een historisch herinneringscentrum.

De opgraving van de twee generaals vindt in november plaats onder leiding van Franscisco Etxeberria. Dat is een forensisch archeoloog die in het verleden al vierhonderd opgravingen in anonieme massagraven uit de burgeroorlog tot een goed einde heeft gebracht. Naast de resten van de generaals worden ook die van zes andere aanhangers van Franco uit de basiliek verwijderd.

"We begrijpen niet dat dit niet eerder is gebeurd", zegt burgemeester Joseba Asirón van Pamplona. "De opgraving zal met de grootste discretie en met respect voor de nabestaanden worden uitgevoerd. Dit gaat niet over wraak. We willen enkel de wet naleven en onze geschiedenis eer aan doen."

De nabestaanden van generaal Sanjurjo zijn alvast niet te spreken over de plannen van het stadsbestuur. Ze laten weten de "brutale exhumatie" uit "een heilige site" niet te zullen goedkeuren en klagen aan dat ze niet zijn geraadpleegd.

De opgraving van de twee generaals kan ook gevolgen hebben voor de resten van Franco zelf. Na zijn dood in 1975 werd hij begraven in de zogenoemde Vallei der Gevallenen. Dat is een reusachtige basiliek op zowat 50 kilometer ten westen van Madrid die door politieke gevangenen uit de rotsen is gehouwen tijdens zijn regime. Naast zijn laatste rustplaats is het een monument voor alle soldaten die aan zijn zijde vochten tijdens de burgeroorlog en daarbij het leven lieten.

Sinds lang gaan in Spanje stemmen op om de overblijfselen van Franco uit de basiliek te verwijderen, net als die van Jose Antonio Prima de Rivera die destijds de fascistische Falangepartij heeft gesticht.