Hevige rellen in Gabon na bekendmaking verkiezingsuitslag

Na de bekendmaking van de uitslagen waren mensen in Libreville op straat gekomen om het vertrek van Ali Bongo te eisen. Er braken rellen uit nadat de manifestanten optrokken waren naar de hoofdzetel van de verkiezingscommissie. Ze werden daar uiteengedreven door de ordetroepen, die ook gebruik maakten van traangas.

Sinds de bekendmaking van de uitslag patrouilleerden de politie en het leger in de hoofdstad, en rond de presidentiële residentie waren versperringen opgetrokken. De ordediensten hebben echter niet kunnen verhinderen dat manifestanten het parlementsgebouw zijn binnengetrokken en er brand gesticht hebben. Volgens ooggetuigen staat heel het gebouw in lichterlaaie. 

Het leger en de oproerpolitie hebben intussen met waterkanonnen en gepantserde voertuigen enkele belangrijke verkeersassen in de hoofdstad afgezet.

Daarnaast zijn ook in Port-Gentil, de tweede stad van het land, mensen op straat gekomen om te protesteren tegen de pas verkozen president. Er zijn nog geen berichten over rellen in die stad.

De presidentsverkiezingen in Gabon zijn zaterdag gehouden en de voorlopige officiële resultaten zijn vandaag bekendgemaakt. Het verkiezingssysteem is eenvoudig: er is een stemronde en de kandidaat met de meeste stemmen is verkozen, een meerderheid is niet vereist.

Zittend president Ali Bongo Ondimba haalde 49,8 procent van de stemmen, Jean Ping 48,2 procent. Ali Bongo kreeg slechts 5.594 stemmen meer dan zijn rivaal, op een totaal van 356.890 uitgebrachte stemmen.

De opkomst lag op 59,5 procent behalve in de provincie Haut-Ogooué, de thuisbasis van de familie Bongo. Daar brachten niet minder dan 99,93 procent van de ingeschreven burgers hun stem uit, en Ali Bongo kreeg 95,5 procent van de stemmen. Jean Ping betwist die resultaten, en hij heeft - tevergeefs -, een hertelling van de stemmen per stembureau gevraagd. Ook Frankrijk en Federica Mogherini, de Europese vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken hebben gevraagd dat de resultaten van al de stelbureaus bekend gemaakt zouden worden.

Overigens had Ping al voor de bekendmaking van de resultaten de overwinning opgeëist en de leden van de oppositie die in de verkiezingscommissie zitten, hebben de resultaten verworpen en gezegd dat de verkiezing "gestolen" was. Dat wakkerde de vrees aan dat het tot rellen zou kunnen komen, en de bevolking in de hoofdstad Libreville begon eten te hamsteren. In de vooravond zijn dan inderdaad rellen uitgebroken in Libreville.

Gabon is een klein land in West-Afrika maar het is een van de grootste olieproducenten in zwart Afrika en een van de rijkere landen op het continent. Toch leeft een derde van de bevolking in armoede.

Olie is goed voor 60 procent van de inkomsten en Gabon heeft dan ook te lijden onder de daling van de olieprijzen. Dat heeft geleid tot afdankingen in de oliesector en een toename van de sociale spanningen.

Het land wordt al 50 jaar geregeerd door de Bongo-familie. De gewezen koloniale macht Frankrijk hielp Omar Bongo in 1967 in het zadel en bleef hem steunen gedurende de 41 jaar dat hij aan de macht was. Omar Bongo installeerde een eenpartijsysteem en won de opeenvolgende verkiezingen met steeds betere resultaten. In 1990 liet hij meerdere partijen toe, maar hij bleef aan de macht dankzij zijn greep op het staatsapparaat. Omar gebruikte een deel van de olie-inkomsten om zijn getrouwen te "belonen" en zijn greep op de macht te consolideren.

Na zijn dood in 2009, won zijn zoon Ali de verkiezingen, maar de oppositie beweerde dat hij in essentie door Frankrijk geïnstalleerd was.

Opvallend is dat al de uitdagers van Ali Bongo - oorspronkelijk waren het er 14 - gewezen leden van de regeringspartij van Bongo zijn, en dat ze ooit nauwe bondgenoten van ofwel Ali Bongo zelf of van zijn vader waren.

Zo was Oyé Mba premier van 1990 tot 1994 onder Omar Bongo, en hij bleef minister tot 2009. Bij de presidentsverkiezingen van 2009 daagde hij Ali Bongo uit, maar op de vooravond van de verkiezingen trok hij zich terug.

Nzouba Ndama komt ook uit de regeringspartij en hij diende zowel onder vader Omar Bongo als onder Ali Bongo. Hij was meer dan 20 jaar parlementsvoorzitter, en stapte enkele maanden geleden op om zich kandidaat te stellen. Raymond Ndong Sima was dan weer premier onder Ali Bongo van 2012 tot 2014.

Al die kandidaten waren echter kansloos, en de enige ernstige tegenkandidaat was Jean Ping. Ping was minister van Buitenlandse Zaken van Omar Bongo van 1999 tot 2008 en hij is de gewezen partner van de dochter van Omar, ex-minister Pascaline. Ping verliet de regering in 2008 om voorzitter te worden van de Commissie van de Afrikaanse Unie.

De oppositie gooide het over een andere boeg en heeft maanden lang geprobeerd om de kandidatuur van Ali Bongo door de rechtbanken ongeldig te laten verklaren vanwege zijn staatsburgerschap.

In de Franstalige media in Gabon doen talloze speculaties de ronde dat Ali Bongo een Nigeriaan is, die geadopteerd werd door Omar Bongo gedurende de oorlog in Biafra in de late jaren 60. Als dat waar zou zijn, zou Ali Bongo geen kandidaat kunnen zijn, aangezien de grondwet stelt dat presidentskandidaten bij hun geboorte Gabonees moeten zijn. Het is uiteindelijk niet gelukt om Ali Bongo te laten schrappen, maar de geruchten zaaien twijfel over de afkomst van Ali Bongo en ze voeden de wrok over het feit dat veel mensen uit de onmiddellijke omgeving van de president, onder wie ook zijn stafchef, vreemdelingen zijn. 

Jean Ping op een verkiezingsmeeting.