Wat volgt er op het "kalifaat van IS"?

De oorlog tegen de terreurgroep IS dijt verder uit nu Amerikaanse vliegtuigen de groep ook gebombardeerd hebben in Libië. Franse vliegtuigen en "'special forces" zijn in dat land al actief tegen IS, dat intussen steeds meer terrein verliest in zijn thuisbases Irak en Syrië. Met terreuraanslagen probeert IS zichzelf intussen opnieuw uit te vinden in het Westen, maar ook en vooral in Afrika en het Verre Oosten.

IS heeft blijkbaar geleerd van zijn voorganger Al Qaeda dat hardnekkig bleef zitten in Afghanistan en Pakistan terwijl Amerikaanse en geallieerde troepen daar op hen inhakten en het net rond hen steeds nauwer sloot.

De offensieven van de Iraakse en Syrische Koerden, het Iraakse en Syrische leger en andere rebellengroepen hebben het grondgebied van "het kalifaat" van IS in die twee landen met zowat de helft doen krimpen in een jaar tijd. Zelfs "hoofdsteden" zoals Mosul en Raqqa komen nu onder druk te staan.

IS is dus niet onoverwinnelijk. Ofwel staat God dan toch niet aan hun kant, zoals ze zelf beweren, maar de groep is groter dan de bezette gebieden in Syrië en Irak alleen. Zo heeft IS de voorbije jaren ook voet aan de grond gekregen elders in de regio, onder meer op het Egyptische Sinaï-schiereiland en in Libië, waar de groep profiteert van de chaos om een bolwerk te vestigen in Syrte, nota bene de thuisstad van de vroegere seculiere dictator Moe'ammar al-Khaddafi.

Public Domain

Steeds nieuwere fronten en "provincies"

Net zoals de oorlog tegen de Sovjets in Afghanistan in de jaren 80 de basis vormde van Al Qaeda, vormden de oorlogen in Irak en Syrië een incubator voor IS. Anders dan de moderne terreurinternationale van Al Qaeda, ging IS echter traditioneler te werk. "Kalief" Ibrahim zoals IS-leider Abu Bakr al-Baghdadi zichzelf noemt, eist "ba'yah" of een eed van trouw zoals de profeet Mohammed indertijd eiste van zijn volgelingen.

Zo heeft de Nigeriaanse moslimterreurgroep Boko Haram (foto in tekst) -die trouwens veel ouder dan IS is - IS trouw gezworen, waarna het gebied waar de groep actief is, als "wilaya" of provincie wordt "ingelijfd" in het kalifaat. Dat is nu ook gebeurd met radicale moslimgroepen in de Sinaï of in Libië. 

De IS-verf pakt niet overal: zo weigert al-Shabaab in Somalië zich achter IS te scharen, evenals gelijkaardige groepen in Noord-Afrika (AQIM) of in Jemen (AQAP) en blijven die liever onder het vaandel van het fors afgezwakte Al Qaeda, ook al omdat hen dat meer onafhankelijkheid geeft. In Afghanistan zijn de taliban fors verdeeld, maar de meesten onder hen blijven zich afzetten tegen IS en vechten er zelfs tegen. 

Machtsgreep naar het Verre Oosten

Via de "eed van trouw" kan IS echter invloed verwerven zonder veel moeite, bijvoorbeeld door bestaande lokale terreurgroepen op te slorpen. IS mikt daarbij de laatste tijd vooral op Bangladesh, een seculiere republiek met een grote moslimmeerderheid.

Het voorbije jaar gaat er bijna geen week voorbij of in Bangladesh worden mensen op beestachtige wijze vermoord. Het gaat dan om leden van de hindoe-minderheid, gematigde moslims, journalisten, rechters, maar ook soennitische geestelijke leiders, atheïsten, homoseksuelen, mensen die op het internet hun mening geven en buitenlanders. 

Verder in Azië heeft de de oude terreurgroep Abu Sayyaf in het zuiden van de Filipijnen de kant van IS gekozen, evenals andere groepen in buurland Indonesië. Daar zijn al langer extremistische moslimgroepen actief die gekant zijn tegen de Republik Indonesia of groepen die alle moslims in Zuidoost-Azië (Maleisië, Indonesië, Brunei en zuiden van de Filipijnen) willen verenigen in een "shariastaat". Zo was er begin dit jaar een aanslag in Jakarta en werd onlangs een lokale jihadistenleider door het leger doodgeschoten op het eiland Sulawesi.

Wat na IS?

Met die geografische spreiding hoopt IS wellicht te overleven, ook als de thuisbasis in Irak en Syrië zou verslagen worden. Dat is dus meer flexibel en diffuus dan de strategie van Al Qaeda. Of al-Baghdadi en zijn toplui zelf de dans zouden ontspringen naar het Verre Oosten, is echter weinig zeker.

IS weet dat de VS of de bondgenoten noch Rusland overal tegelijk kunnen bombarderen en militair actief zijn. Het doet wat denken aan de strategie van "een duizend Vietnams", waarmee de communistische guerillaleider Che Guevara in de jaren 60 het Westen wou afmatten in eindeloze oorlogen overal ter wereld, zonder succes overigens.

Mogelijk heeft IS een plan-B, waar na "der Untergang" in Irak/Syrië gelijkgezinden elders ter wereld de strijd onder de IS-vlag zouden voortzetten.

Waarschijnlijker is dat er uit het wrakhout van IS -net zoals bij Al Qaeda en de terreurbende van Musab al-Zarqawi in Irak eerder- een nieuwe terreurgroep zal ontstaan die aanhangers en financiers zal erven onder een andere naam en met andere mensen. De jihadistische onderstroom achter Al Qaeda, IS en anderen is immers niet weg en de recente "afscheuring" van de Syrische terreur- en rebellengroep al-Nusrat van Al Qaeda, is daar mogelijk een aanzet toe.

Meest gelezen