13 vragen én 13 antwoorden over de oorlog in Syrië
1. Gaat deze oorlog over olie?
Neen, eigenlijk niet. Syrië heeft in het Oosten een paar kleine oliebronnen, maar het land is altijd een netto-invoerder van energie geweest. Recent zijn er ook enkele gasvelden ontdekt onder meer voor de kust van Syrië, maar die worden tot op vandaag nauwelijks geëxploiteerd.
2. Is dit een religieus conflict?
Ja en neen. Vijf jaar geleden kwam een misnoegd deel van de bevolking op straat tegen het regime van president Assad. De demonstranten wilden meer gerechtigheid en meer jobs. Het conflict escaleerde snel. Verschillende landen steunden partijen op basis van religieuze of sektarische grond. Daardoor ging religie gaandeweg een steeds grotere rol spelen in het conflict. Het conflict is inmiddels zo complex geworden dat nu zelfs soms strijders van hetzelfde geloof het tegen elkaar opnemen.
3. Zwijgen de wapens na het vredesakkoord van afgelopen week?
Helaas niet. Verschillende partijen staakten de gevechten niet. De internationale coalitie bombardeert IS nog elke dag. Rusland en het regime van Assad bombarderen Al-Nusra en IS, en de Turken bombarderen stellingen van Koerdische strijders. Ook de strijd op de grond tegen IS, bv. van de Koerden gaat gewoon door. Lokaal is er nu wel soms minder geweld en wordt het verdrag vrij goed gerespecteerd.
4. Welke landen vangen het meeste vluchtelingen op?
Zonder twijfel de landen in de regio. Libanon, Turkije en Jordanië vangen intussen elk meer dan een miljoen vluchtelingen op. Ze kunnen daarvoor gedeeltelijk steunen op fondsen van de internationale gemeenschap. Landen uit de Golfregio vangen quasi geen Syrische vluchtelingen op, maar geven wel veel geld aan de buurlanden van Syrië voor opvang. Ook binnen Syrië zijn zo’n vijf miljoen mensen op de vlucht.
5. Waar kan ik recente betrouwbare informatie over Syrië vinden?
De meest betrouwbare cijfers zijn die van de VN, specifiek van die van het noodhulpprogramma OCHA: www.unocha.org
6. Wie steunt het regime van president Assad?
Het regime van president Assad krijgt steun van de allawitische minderheid en van enkele andere minderheden zoals christenen, druzen en maronieten. Van buitenaf krijgt het militaire en financiële steun van Rusland en Iran. Rusland levert militair materieel zoals tanks en gevechtsvliegtuigen, Iran levert elitesoldaten. Ook de milities van Hezbollah uit buurland Libanon vechten mee met het regime.
7. Wie steunt de rebellen?
De Koerdische rebellen krijgen steun van de VS en enkele Europese landen in hun strijd tegen terreurgroep IS, maar worden zelf gebombardeerd door Turkije. De internationale coalitie onder leiding van de VS, en met hulp van enkele landen uit de regio bombarderen stellingen van IS. Ook buurland Turkije en staten uit de Golf steunen allerlei rebellengroepen. Zeker in het begin van het conflict kreeg terreurgroep IS financiële en logistieke hulp van rijke families en groepen uit de Golfregio. Rebellengroepen beschuldigen Turkije ervan dat het ook jarenlang IS heeft geholpen. IS krijgt steun van vrijwilligers uit Noord-Afrika, Europa en Zuid-Azië.
8. Wie zijn dat de "gematigde rebellen"?
Alle niet-extremistische rebellengroepen. Dat zijn de rebellen die niet deelnemen aan de radicale gewapende jihad. Zo worden de Koerdische strijders meestal bij de gematigde rebellen gerekend. Terreurgroepen als IS en Al-Nusra vanzelfsprekend niet. Maar volgens mensenrechtenorganisatie Amnesty International schenden ook de "gematigde rebellen" in Syrië de mensenrechten.
9. Hoe sterk is het regime van president Assad?
Het regime van president Assad heeft de steun van de alawieten en verschillende minderheidsgroepen. Het heeft zo'n 50%’van het grondgebied in handen, goed voor 65% van de bevolking. Met hulp van Iran en Rusland slaagt het regime er in om weer gebied te heroveren. Op die manier heeft het regime de controle over een vrij homogeen stuk Syrië. Het regime staat daardoor vandaag een pak sterker dan pakweg een jaar geleden.
10. Hoeveel dodelijke slachtoffers zijn er gevallen?
Exacte date zijn er niet. Die kan niemand bijhouden. De VN is gestopt met tellen. De teller is twee jaar geleden gestopt op 250.000 dodelijke slachtoffers. Maar dat aantal ligt nu dus alweer een pak hoger.
11. Wie bombardeert wie in Syrië?
Het regime van president Assad bombardeert samen met Rusland rebellen die zich in het Westen van het land bevinden en stellingen van het regime bedreigen. Al lijken de Koerden door het regime wat gespaard gebleven. Het regime en Rusland zeggen dat ze het vooral gemunt hebben op stellingen van terreurgroep IS en Al-Nusra. De internationale coalitie (onder leiding van de VS maar met hulp van Europa en enkele landen uit de regio) bombardeert terreurgroep IS en andere extremistische moslimrebellen. Turkije bombardeert de Koerdische strijders.
12. Waarom worden er geen blauwhelmen naar Syrië gestuurd?
Blauwhelmen worden uitgestuurd door de Verenigde Naties. Dat betekent dat er internationale consensus moet zijn over hun inzet. Die consensus is er helemaal niet wat Syrië betreft. Rusland heeft een vetorecht in de Veiligheidsraad en gebruikt dat als er resoluties op tafel liggen die nadelig zouden zijn voor het regime van president Assad. Ook China kant zich tegen te veel inmenging. Blauwhelmen worden meestal ingezet om toe te zien op vredesakkoorden, niet om complexe, lopende conflicten te beëindigen.
13. Is het overal oorlog in Syrië?
Iedereen in Syrië is getroffen door de oorlog, maar de oorlog woedt niet overal even erg. Op bepaalde plekken is het zelfs relatief rustig. In het Noord-Oosten bijvoorbeeld. Ook in andere steden zoals Homs waar jarenlang zwaar gevochten is, keert nu de rust weer. Eén partij heeft er het gebied stevig in handen. De zware gevechten vinden vooral plaats in betwiste gebied en op de frontlijnen. Door de oorlog is de economie wel helemaal in elkaar geklapt en hebben 4 op de 5 Syriërs nood aan hulp.