VN diep bezorgd over akkoord met Turkije: "Collectief terugsturen is illegaal"
In Brussel kwamen de 28 Europese leiders en de Turkse premier gisteren niet tot een definitief akkoord, maar de principes werden wel uitgetekend. Daarbij werd afgesproken dat de EU alle migranten kan terugsturen naar Turkije, ook Syrische vluchtelingen. In ruil daarvoor komt er een gecontroleerde legale overbrenging van asielzoekers vanuit Turkije.
De VN stelt zich daar ernstige vragen bij. "Ik ben diep bezorgd over elke overeenkomst die de terugkeer van mensen zonder onderscheid van het ene land naar het andere impliceert. Zeker als de garanties op bescherming voor de vluchtelingen niet gedetailleerd zijn uitgewerkt", zei Filippo Grandi daarover in het Europees Parlement in Straatsburg. Grandi is de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de VN.
De Europese directeur van het VN-Vluchtelingencommissariaat reageert eveneens bijzonder scherp. "Het plan van de EU om asielzoekers collectief terug te sturen naar Turkije is verboden onder internationaal recht", laat Vincent Cochetel verstaan. "Ik ben het ook beu om te horen spreken over onregelmatige migranten. 91 procent van de asielzoekers die aankomen in Griekenland, komt uit landen in oorlog."
"Bescherming van vluchtelingen garanderen"
Volgens de Hoge Commissaris Grandi kan het akkoord met Turkije enkel en alleen aan het internationaal recht voldoen als er drie voorwaarden worden vervuld.
Zo moet het uiteindelijke land van bestemming de verantwoordelijkheid opnemen om de asielaanvraag te bekijken. Elke vluchteling moet ook beschermd worden tegen onderdrukking, waarbij een uitzetting zonder enige vorm van proces uitgesloten is. Ten slotte moet iemand die asiel krijgt, daadwerkelijk kunnen genieten van asiel zoals het voorgeschreven wordt door internationale normen; daarbij hoort onder andere toegang tot gezondheidszorg.
De VN dringt erop aan dat al die garanties gedetailleerd moeten worden opgenomen in het uiteindelijke akkoord met Turkije.
"Turkije absoluut geen veilig land"
Ook de mensenrechtengroepering Amnesty International zei dat de overeenkomst wettelijke gebreken vertoont. De pogingen van Europa om Turkije te bestempelen als een veilig land, noemt Amnesty "alarmerend kortzichtig en onmenselijk".
"Turkije heeft vluchtelingen gedwongen terug te keren naar Syrië, en veel vluchtelingen in het land leven in erbarmelijke omstandigheden, zonder adequate behuizing", zei Iverna McGowan, het hoofd van de Europees bureau van Amnesty. "Zelfs met de beste wil van de wereld kan Turkije niet beschouwd worden als een "veilig derde land", waaraan de EU gezellig haar verplichtingen kan uitbesteden."
De medische hulporganisatie Dokters zonder Grenzen zei dat de overeenkomts cynisch is en een teken "dat de Europese leiders elke voeling met de realiteit verloren hebben".
"Europe is duidelijk bereid om alles te doen, waaronder het op de helling zetting van essentiële mensenrechten en principes uit het vluchtelingenrecht, om de stroom van vluchtelingen en migranten tegen te houden", zo zei de humanitaire adviseur van de groep.
Eerder had ook VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon al gezegd dat Europa veel meer kan doen om de toevloed in goede banen te leiden. De inspanningen van Europa vallen in het niets vergeleken met wat Turkije, Libanon en Jordanië al gedaan hebben om meer dan 5 miljoen mensen op te vangen, zo merkte hij op.