Politieke strijd barst los: wie mag nieuwe opperrechter benoemen?

Het Hooggerechtshof van de VS (de Supreme Court) is de hoogste rechtbank van het land. Het hof spreekt zich uit over de wetten die de president en het Congres uitvaardigen en speelt dus een erg belangrijke rol in het Amerikaanse systeem. Denk bijvoorbeeld aan het arrest dat bepaalt dat mensen van hetzelfde geslacht in alle staten van de VS het recht hebben om te trouwen.

Het hof telt negen voor het leven benoemde leden. Vijf van de rechters zijn door Republikeinse presidenten benoemd en worden gezien als conservatief. Scalia, die in de jaren 80 door Ronald Reagan was voorgedragen, was een van hen. Vier andere rechters zijn door Democratische presidenten benoemd en worden gezien als progressief.

Tot nog toe was er een conservatieve meerderheid in het Hooggerechtshof van vijf tegen vier. Obama kan nu een rechter aanduiden met een Democratische stempel, die het evenwicht bij de beslissingen zou kunnen doen verschuiven. De overwegend Republikeinse Senaat, die de kandidaat-rechters moet goedkeuren, zal daar wellicht een stokje voor steken. Voor de benoeming is een drievijfdemeerderheid nodig en die heeft Obama niet.

De Republikeinen, zowel de presidentskandidaten als de leden en de voorzitter van de Senaat, lieten al weten dat zij willen dat de volgende president een opvolger aanduidt, terwijl aan Democratische kant wordt gepleit voor een snelle nominatie van de opvolger, aangezien er in principe nog voldoende tijd is.

Het debat van de Republikeinse kandidaten gisteren begon met een minuut stilte voor de overleden rechter. De verschillende kandidaten staken daarna niet onder stoelen of banken dat er opnieuw een Republikeinse rechter moet worden verkozen. "De Senaat mag niet toegeven en moet stellen dat we het Hooggerechtshof niet gaan opgeven voor een generatie door toe te laten dat Barack Obama nog een liberale benoeming doet", zei Ted Cruz.

Tot de nieuwe rechter wordt voorgedragen en goedgekeurd, zijn er evenveel rechters met een Democratische als met een Republikeinse stempel in de Supreme Court. Dat kan leiden tot een gelijke stand van vier tegen vier in bepaalde zaken. Indien dat gebeurt, blijft de beslissing van de lagere rechtbank gelden, die enkel geldt voor de betrokken partijen maar geen nationale impact heeft. Dat is wel het geval als het Hooggerechtshof een beslissing neemt.

President Obama wil in elk geval zelf een nieuwe opperrechter nomineren. "Ik ben van plan mijn constitutionele plicht te vervullen en een opvolger te nomineren. Ik heb meer dan genoeg tijd om dat te doen, en dat geldt ook voor de Senaat om haar verantwoordelijkheid op te nemen om die persoon een eerlijke hoorzitting te geven en uiteindelijk te stemmen", zei Obama. "Dit zijn verantwoordelijkheden die ik ernstig neem, en dat zou iedereen moeten doen. Ze staan boven de partijen."