Rechter Antonin Scalia van Amerikaans Hooggerechtshof overleden

Abbott noemde de "Associate Justice", die door de Republikeinse president Ronald Reagan werd voorgedragen en bijna 29 jaar werkte voor het Hooggerechtshof, in een persbericht "een standvastige verdediger van de geschreven grondwet en van de rechtstaat".

Scalia was een fervent conservatief, die bekend stond voor zijn gerechtelijke filosofie waarbij hij vasthield aan de letterlijke betekenis van de grondwet. Hij was daarenboven niet verlegen om een controversiële uitspraak. Zo zei hij in december nog dat studenten uit minderheidsgroepen beter af zijn in "minder goede scholen" en noemde hij de beslissing van het Hooggerechtshof in het voordeel van "Obamacare" in de zaak King versus Burwell "pure applesauce". Hij trapte ook op veel liberale tenen, niet alleen door tegen de Affordable Care Act te stemmen, maar ook door bijvoorbeeld tegen te stemmen in de zaak uit 2015 die resulteerde in de legalisering van huwelijken tussen mensen van hetzelfde geslacht in heel de VS.

De rechter overleed in een resort in West-Texas, waar hij verbleef voor een feest, aldus de krant San Antonio Express News. Hij zou in zijn slaap zijn overleden. Hij laat een vrouw en negen kinderen achter.

Tot nu toe was er een conservatieve meerderheid in het Supreme Court van 5 tegen 4. President Barack Obama kan nu een rechter aanduiden met een Democratisch etiket, die het evenwicht bij de beslissingen zou kunnen doen verschuiven. De overwegend Republikeinse Senaat, die de kandidaat-rechters moet goedkeuren, zal daar echter mogelijk een stokje voor steken, waardoor de benoemingen van rechters een belangrijk onderwerp zouden kunnen worden in de huidige race naar het Witte Huis.

De Republikeinen lieten al duidelijk blijken dat het volgens hen niet meer aan Obama is om een nieuwe rechter aan te duiden. "Vandaag rouwt onze natie om de dood van een van de beste rechters in de geschiedenis", zei Republikeinse presidentskandidaat Ted Cruz op Twitter. "Justice Scalia was een Amerikaanse held. De Senaat moet verzekeren dat de volgende president zijn opvolger aanduidt, dat zijn we aan hem en de natie verschuldigd."

Het debat van de Republikeinse kandidaten van zaterdag begon met een minuut stilte voor de overleden rechter. De verschillende kandidaten staken het daarna niet onder stoelen of banken dat er opnieuw een Republikeinse rechter moet worden verkozen. "De Senaat mag niet toegeven en moet stellen dat we het Supreme Court niet gaan opgeven voor een generatie, door toe te laten dat Barack Obama nog een liberale benoeming doet", zei Ted Cruz. En ook Donald Trump riep Senaatsvoorzitter Mitch McConnel en al de rest op "om de nominatie van een opvolger van Scalia door Obama te stoppen".

Patrick Leahy, de belangrijkste Democraat in de judiciaire commissie van Senaat denkt daar anders over: "Het Amerikaanse volk verdient een volledig operationeel Hooggerechtshof. Het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten is te belangrijk voor onze democratie om het onbemand te laten vanwege partijgebonden ideeën. Het is pas februari. De president en de Senaat zouden zonder talmen moeten werken aan de nominatie en benoeming van de volgende rechter", zei hij volgens The Guardian.

De Amerikaanse president Barack Obama gaat zelf nog een nieuwe rechter voor het Amerikaanse Hooggerechtshof nomineren. Dat heeft hij aangekondigd tijdens een toespraak naar aanleiding van het overlijden van rechter Antonin Scalia.

"Ik ben van plan mijn constitutionele te plicht vervullen en een opvolger te nomineren. Ik heb meer dan genoeg tijd om dat te doen, en dat geldt ook voor de Senaat om haar verantwoordelijkheid op te nemen om die persoon een eerlijke hoorzitting te geven en uiteindelijk te stemmen", zei Obama. "Dit zijn verantwoordelijkheden die ik ernstig neem, en dat zou iedereen moeten doen. Ze staan boven de partijen, ze gaan over onze democratie en onze grondwet, aan dewelke rechter Scalia zijn professionele leven heeft gewijd. We moeten ervoor zorgen dat die grondwet blijft gelden als ons baken van gerechtigheid, zoals onze 'founding fathers' dat hebben gewild."

De president drukte ook zijn medeleven uit aan de vrouw en familie van Scalia.
 

Tot de nieuwe rechter wordt voorgedragen en goedgekeurd, zijn er evenveel rechters met een Democratisch als met een Republikeins etiket in het Supreme Court. Dat kan leiden tot een gelijkstand van 4 tegen 4 in bepaalde zaken. Indien dat gebeurt, blijft de beslissing van de lagere rechtbank gelden, die enkel geldt voor de betrokken partijen maar geen nationale impact heeft, wat wel het geval zou zijn als het Supreme Court een beslissing neemt, zo legt de New York Times uit. Daardoor is de kans bijvoorbeeld groot dat het klimaatplan van Obama, dat deze week nog 'on hold' werd gezet, toch niet zal worden afgeschoten, aangezien de beslissing bij een gelijkstand genomen zal worden door een panel dat voornamelijk uit Democraten bestaat.