Subsidievrij openbaar vervoer? Het kan in Rotterdam
De metro's en trams in Rotterdam rijden vanaf 2017 zonder subsidie. De groei van het aantal reizigers en de afname van het zwartrijden leveren het lokale openbaarvervoerbedrijf RET zoveel extra middelen op dat er geen bijdrage van de overheid meer nodig is. Sinds 2012 is het aantal reizigers immers met een kwart toegenomen en is het aantal zwartrijders gedaald van 12 naar 1 procent. Dat laatste alleen al zou per dag 60.000 euro extra inkomsten genereren.
De RET ontvangt van de lokale overheid 40 miljoen euro aan subsidie voor het uitbaten van de metro- en tramlijnen in Rotterdam en omgeving. Dat geld wordt tegen 2017 teruggebracht naar nul euro, meer zelfs de winsten die gemaakt worden vloeien terug naar de overheid. Volgens de Nederlandse openbare omroep NOS gaat het om een unicum in Nederland, ook in ons land is geen enkele openbaarvervoermaatschappij zelfbedruipend.
Belangrijke kanttekeningen: de RET baat ook buslijnen uit en die zullen niet subsidievrij rijden tegen 2017. Metro- en tramlijnen zijn net het meest rendabel. Duurder in aanbouw, maar goedkoper om uit te baten. Voor bussen is een hoge dekkingsgraad halen veel moeilijker. Ook voor infrastructuur en veiligheid krijgt de RET overigens wél nog overheidsgeld.
Hoe zit het bij ons?
Vergelijkingen met De Lijn of TEC zijn moeilijk te maken. Zij baten vooral bussen uit, die zoals gezegd minder makkelijk een hoge dekkingsgraad halen zoals trams en metro’s. Bovendien is een groot gebied zoals Vlaanderen of Wallonië moeilijk vergelijkbaar met een stadsregio als Rotterdam.
Enkele cijfers om dat even te kaderen: De Lijn ontvangt een overheidsdotatie van om en bij 1 miljard euro. De maatschappij haalde in 2014 zo'n 150 miljoen euro op via de reizigers. Om dat miljard te herleiden tot 0 euro zouden de reizigers gemakkelijk een veelvoud moeten betalen voor hun rit.
De vergelijking met het stadsnet in Rotterdam lijkt gemakkelijker te maken met de MIVB, die het openbaar vervoer regelt in onze hoofdstad. Volgens het jaarverslag van 2014 zijn subsidies goed voor 283 miljoen euro, 49 procent van de inkomsten van de MIVB. Maar ook die dekkingsgraad zomaar vergelijken met die in Rotterdam is niet mogelijk. In die cijfers zitten immers ook de buslijnen van de MIVB vervat en zoals gezegd zullen ook die in Rotterdam niet subsidievrij rijden.
De dekkingsgraad van de metro en de trams in Brussel benadert naar verluidt wel ongeveer de 100 procent. Eens een metrolijn gebouwd is, kan die vrij goedkoop aan een hoge frequentie veel mensen vervoeren. Op een bus kan maximaal 100 man, op een metro kunnen tot 1.000 mensen.
