Oorlog tegen wie? Wat met internationaal recht?

Nu de schijnbaar eindeloze stroom van vooral Syrische vluchtelingen de Europese Unie bereikt, gaan er stemmen op om iets te doen aan de oorzaak van het probleem: de Syrische oorlog(en). Moet er militair worden ingegrepen en hoe moet dat dan gebeuren en door wie?

De Syrische oorlog duurt nu al vijf jaar en heeft 230.000 mensenlevens gekost en nog meer levens verwoest en de oorlog wordt met de dag ingewikkelder met meer strijdende en inmengende partijen. Miljoenen Syriërs, maar ook Irakezen, zijn hun land ontvlucht en grote aantallen hebben nu alle hoop op een toekomst opgegeven en vluchten naar Europa. Ook in ons land gaan stemmen op voor een interventie in Syrië, maar zo eenvoudig ligt dat niet.

1. Tegen wie moeten we vechten?

Algemeen gaat iedereen ervan uit dat er vooral opgetreden zou moeten worden tegen de terreurgroep IS die grote delen van Noord- en Oost-Syrië in handen heeft, net als het noorden van Irak. IS is de belangrijkste bedreiging, niet enkel voor de Syriërs, maar ook voor het Westen via het aanzetten tot terrorisme, luidt het.

Probleem is dat ook de belangrijkste vijanden van IS op het terrein -het Baath-regime van Bashar al-Assad en het Nusratfront (Al Qaeda)- evenzeer mensen uitmoorden en op de vlucht drijven als IS. Als één van hen wordt geviseerd, profiteren daar meteen de andere twee partijen van en eigenlijk zijn ze alle drie vijanden van het Westen. Kiezen tussen cholera en pest dan maar of voor het minste kwaad?

Nu zijn er nog tal van andere gewapende milities, veelal islamistisch en soennitisch, en bovendien wisselen die nog eens van kamp. Onbetrouwbaar dus. Wat nog het meest lijkt op een bondgenoot is vreemd genoeg de Syrisch-Koerdische YPG-militie, één van de weinigen die successen boekt tegen IS, maar die wel banden heeft met de marxistische Turks-Koerdische PKK.

2. En het internationaal recht?

Eerder hadden onze F-16's in buurland Irak al bombardementen uitgevoerd op IS, net zoals de VS en de meeste Europese landen. Dat stelt daar geen probleem omdat die operaties de goedkeuring krijgen van de Iraakse regering in Bagdad. 

In Syrië is dat niet zo met het Assad-regime, dat niet langer door de VS en Groot-Brittannië wordt erkend, waardoor die landen er al aanvallen op IS en al-Nusra uitvoeren, al wordt het leger van Assad daarbij ontzien.

Een omweg zou kunnen via de VN-Veiligheidsraad, maar daar zullen Rusland en China -vrienden van Assad- hun veto wel gebruiken om een interventie af te blokken. Artikel 51 van het VN-Charter uit 1945 biedt wel een achterpoortje via het recht op zelfverdediging, maar daarover is juridisch discussie mogelijk, al hoeft dat niet te blokkeren.

AP2014

Article 51 van het VN-Charter

Nothing in the present Charter shall impair the inherent right of individual or collective self-defence if an armed attack occurs against a Member of the United Nations, until the Security Council has taken measures necessary to maintain international peace and security. Measures taken by Members in the exercise of this right of self-defence shall be immediately reported to the Security Council and shall not in any way affect the authority and responsibility of the Security Council under the present Charter to take at any time such action as it deems necessary in order to maintain or restore international peace and security.

3. Hoe gaan we ingrijpen?

Blijft dan nog de vraag hoe we militair zouden moeten ingrijpen in Syrië. Luchtbombardementen alleen hebben IS in Noord-Irak en Oost-Syrië al forse klappen toegebracht, maar noch het Syrische noch het Iraakse leger heeft daarvan kunnen profiteren, integendeel. De enige troepen die IS terug hebben geslagen, zijn de Syrische en Iraakse Koerden.

Lucht- en raketaanvallen alleen lijken dus niet te volstaan en op een bepaald ogenblik zouden er dan grondtroepen moeten worden ingezet, of toch tenminste "special forces". De vraag is dan welke landen er zin hebben in een wellicht bloedige en langdurige grondoorlog, gezien de ervaringen in Irak een decennium eerder. Mocht IS echter terreuraanslagen in het Westen inspireren, dan zou een dergelijk militair ingrijpen wel te verkopen zijn aan de publieke opinie, net zoals eerder in Afghanistan.

Een veiliger, maar langdurig proces is het systematisch uitschakelen van de toplui en hogere middenkaders van IS en Nusrat, zoals eerder met Al Qaeda gebeurd is. Die worden dan wel vervangen, maar vaak door minder "getalenteerde" lieden en verzwakken dus de organisatie. Wel lijken de VS de voorbije maanden steeds betere info te krijgen en kunnen  ze hoge toplui van IS uitschakelen. Als dat moest lukken met "kalief" Umar Abu Bakr al-Bagdadi, zou dat IS een gevoelige organisatorische en psychologische klap toebrengen.

4. Kans verkeken of 50-jarige oorlog?

VN -gezant Staffan de Mistura waarschuwde gisteren dat de internationale gemeenschap de kans voor een valabel ingrijpen enkele jaren geleden heeft laten voorbijgaan toen de situatie veel eenvoudiger was met minder strijdende partijen en zonder IS.

Nu is dat veel moeilijker en is IS ingeplant in bepaalde gebieden. De Mistura blijft hoopvol dat de meeste partijen nu doorhebben dat er geen overwinning mogelijk is en een politiek compromis de enige uitweg is. Hij hoopt daarvoor op druk van de Verenigde Staten, Rusland, Saudi-Arabië en Iran die elk hun "cliënten" in Syrië hebben. Probleem is dat de diplomatieke kloof tussen die partijen bijna even groot is als die tussen de strijders op de grond in Syrië. Hoe dan ook zal IS zich niet inschrijven in een dergelijk compromis en blijft dat hoe dan ook de vijand.

Tenslotte kunnen we ook niets doen en hopen dat de strijdende partijen elk hun territorium uitkerven uit Syrië, dat etnisch of religieus "zuiveren"  en het conflict daar min of meer uitdooft op wat schermutselingen langs de frontlijnen na. In dat geval is er een soort Somalië aan de Middellandse Zee, met een Alawitistan aan de kust en in het achterliggende bergland, daarachter Al Qaeda in het noordoosten, oostwaarts een Koerdistan en over Damascus en de Syrische Woestijn kan dan nog gevochten worden. Ook niet echt een fraaie optie.

Meest gelezen