"Syrië en Irak worden mogelijk opgedeeld"

Enkele weken geleden had generaal Ray Odierno, de stafchef van het Amerikaanse landleger, tijdens zijn afscheidsspeech gezegd dat het opsplitsen van Irak in drie delen misschien de enige oplossing is voor het huidige conflict. Odierno vond dat de verzoening tussen de sjiitische meerderheid en de soennitische minderheid alsmaar moeilijker wordt en dat een verdeling van het land dus een optie is.

Vandaag heeft luitenant-generaal Vincent Stewart, het hoofd van het Defense Intelligence Agency (DIA) -de militaire inlichtingendienst- in Washington zich laten ontvallen dat Irak en Syrië mogelijk definitief uiteengevallen zijn door de huidige oorlogen en etnisch-religieuze spanningen.

Volgens de generaal zal Syrië wellicht uiteenvallen in twee of drie eenheden. In Irak is het moeilijk om te geloven dat de autonome Koerden in het noorden zich nog lang onder het gezag van de centrale regering in Bagdad zullen stellen. De autonomie van Iraaks-Koerdistan is overigens zo groot dat dat nauwelijks een verschil maakt.

CIA-directeur John Brennan (foto) die ook aanwezig was op de conferentie in Washington, stelde dat de mensen in Syrië en Irak zich nu veel meer associëren met hun stam of religieuze groep dan met de staat. Ook dat lijkt te wijzen op een gebrek aan vertrouwen in de toekomst van Syrië of Irak als staten.

Officieel houdt de regering van president Barack Obama nog altijd vast aan het beleid dat Syrië en Irak overeind moeten blijven als staten. Toch is het opvallend dat op korte tijd twee topgeneraals en een hoofd van de inlichtingendienst CIA zich op dergelijk manier uitlaten over een mogelijke opdeling van Syrië en Irak.

Die twee staten zijn overigens pas ontstaan na het uiteenvallen van het Turks-Ottomaanse rijk op het einde van de Eerste Wereldoorlog. Op de door de Britten gedomineerde Conferentie van Caïro in 1921 werden beide landen op de kaart gezet: Syrië als Frans mandaatgebied en Irak als een koninkrijk onder de Hashimieten, een met de Britten verbonden dynastie afkomstig uit Mekka en onder Britse controle.

Dat Irak werd in elkaar getimmerd uit drie Ottomaanse provincies die gebaseerd waren op lokale bevolkingsgroepen: Mosul met de Koerden, Bagdad met de soennieten en Basra in het zuiden onder de sjiitische meerderheid. De sjiieten eisten toen al een federaal model voor Irak, maar kregen dat niet en moesten genoegen nemen met een soennitische koning Faysal I (foto) die zelfs niet uit Irak afkomstig was.

Irak bleek weinig stabiel met opeenvolgende staatsgrepen en dictaturen, maar de Amerikaanse invasie in 2003 gooide het wankele evenwicht voorgoed overhoop. Voortaan zou de sjiitische meerderheid de lakens uitdelen, wat de soennieten vervreemdde en velen onder hen uiteindelijk in de armen van de terreurgroep IS dreef.