Hoe pak je duurzaam vis kweken aan?

Het Wereld Natuurfonds (WWF) organiseert deze maand voor de tweede keer de Week van de Duurzame Vis. Daarmee wil de organisatie de aandacht vestigen op de overbevissing in de wereld. 90 procent van de vissoorten is met overbevissing bedreigd. Een van de gevolgen hiervan is dat steeds meer vis wordt gekweekt. De meeste zalm bijvoorbeeld komt van kwekerijen.

Maar niet alle gekweekte vis is even duurzaam, zegt WWF. Overdreven antibioticagebruik, verontreiniging van de zeebodem, besmetting van wilde vissen, het zijn maar een paar dingen die kunnen mislopen in de zeeviskwekerij. Daarom werkte de organisatie samen met een aantal bedrijven een gedragscode uit van goede praktijken. Wie zich daaraan houdt, krijgt een certificaat: het label ASC of Aquatic Stewardship Council.

Ik ging een kijkje nemen bij een bedrijf in Noorwegen dat op een duurzame manier vis kweekt.

Flekkefjord

Flekkefjord, een fjord in het zuiden van het land, is ideaal voor de viskweek: schoon water, en veel beschutte plekken omzoomd door bergen van graniet en bos. Een ferry vaart me naar het ponton waar de kweekkooien liggen van Marine Harvest, een van de grootste kwekers in de wereld.

Een loopbrug verbindt 14 kooien met elkaar. De vissen die er nu in zitten, zijn nog jong en onstuimig. Ze wegen 100 gram en scheren voortdurend over het wateroppervlak. Maar over anderhalf jaar zien we hier kanjers van een kilo of zes. En dan worden ze geslacht. De vraag is, heb je daar speciaal krachtvoer voor nodig? Of eten deze zalmen alleen vis zoals hun soortgenoten in de vrije natuur? En werk je dan de overbevissing niet in de hand?

Zalm op dieet

Katarina Martin (foto midden), de bioloog van het bedrijf, legt me uit dat het visvoer hoofdzakelijk plantaardig is. "Slechts 14 procent bestaat uit vismeel van vis die op een duurzame manier is gevangen. Dat wil zeggen zonder sleepnetten die de bodem verstoren, of met heel weinig bijvangst. De rest van de viskorrels bestaat uit vezels, groenten, plantaardige oliën en voedingssupplementen. We hebben ook gezien dat je betere resultaten haalt als je meer tijd steekt in het voeren van de zalm. Dat maakt dat we steeds minder voer verkwisten. Vandaag hebben we er iets meer dan een kilo van nodig voor een kilo vis. Dat is een heel goede verhouding en we kunnen wellicht nog beter doen."

Strijd tegen de zeeluis

Een van de belangrijkste vijanden van de viskweker is de zeeluis, een parasiet die zich nestelt tussen de schubben van de zalm, ook in de zee overigens. Om de luis te bestrijden, zetten veel kwekers chemicaliën en antibiotica in. Maar deze aanpak is duur en vervuilend.

"We zochten naar alternatieven die eenvoudiger waren en goedkoper", zegt beheerder Robin Schotland, met een -jawel- Schots accent. "De oplossing lag in een kleine vissoort die verlekkerd is op zeeluizen. We hebben die "schoonmaakvissen" mee uitgezet in de kooien en dat scheen wel te werken. Maar we hebben ook geleerd dat die vissen ook nog andere dingen eten, dus hebben we daar ook veevoer voor samengesteld. Bleek ook dat ze bescherming nodig hebben. Dus hangen we in de kooien plastic doeken waar ze in kunnen schuilen."

De blauwe revolutie

Maar de natuur laat zich niet zo gemakkelijk intomen. Op de kooien, die uit netten bestaan, groeien veel algen en schelpdieren. En die leiden de aandacht van de schoonmaakvissen af van de luizen. "De vissen gingen aan de netten plukken in plaats van aan de zalm", zegt Robin. "Daarom maken we onze netten ook om de 14 dagen schoon met de hogedrukreiniger. Vanaf dat moment zagen we spectaculaire resultaten: een gemiddelde van minder dan 0,1 luis per zalm en we gebruiken al 5 jaar geen bestrijdingsmiddelen meer."

Robin glimlacht tevreden, alsof hij de code van een kluis heeft gekraakt. Maar dat is het eigenlijk wel. "Het mooie is dat we nu veel meer tijd hebben om ons met het voeren bezig te houden. Dat is maatwerk. De ene dag is de andere niet. De eetlust van de vissen hangt af van zoveel dingen: temperatuur, stroming, hoeveelheid zuurstof in het water. Daar moet je op inspelen. En dat kunnen we nu."

Cijfers

De vissen blijven de hele tijd ijverig door het water schieten. Het lijkt wel speeltijd. Ik vraag naar de harde cijfers. Is deze "groene" vis veel duurder dan gewoon gekweekte zalm, is het een nicheproduct voor de kapitaalkrachtige milieubewuste klant? Katarina laat me de cijfers zien: "We besparen wat op ons voer en op de uitgaven voor luizenbestrijding. Maar we geven meer uit aan de bodemcontroles die we volgens het ASC-certificaat moeten laten uitvoeren. Dat kost geld uiteraard, maar tegelijk is het een verzekering dat we het goed doen. En we hebben een goede omzet."

Maar wat kost zo'n vis in de winkel dan? Ze aarzelt en wil het toch nog even checken. Na een telefoontje lacht ze: "De Nederlandse warenhuisketen waar we voor leveren, verkoopt onze zalm aan dezelfde prijs als 'gewone' zalm."  Robin voegt er aan toe: "Deze manier van werken is zo anders dan vroeger, we moeten allemaal samenwerken, volgens dezelfde filosofie, anders lukt het niet. En als het lukt, geeft het zoveel meer voldoening."

Meer informatie over verantwoord gevangen of gekweekte vis vind je op: www.bewustevisweek.be

Meest gelezen