"Polen is de Europese buur die je beter wil leren kennen"

De langzaam wegebbende hete zomer zorgt voor dagen van rust in Kazimierz Dolny, maar niet voor onszelf. De 1.549 kilometer die onze Vlaamse thuishaven van ons Poolse verblijf scheiden, hebben we in twee dagen en met een volgestouwde auto afgelegd.

Het huis in Kazimierz Dolny (kleine foto) raakt volledig ingericht, van de kleinste theelepel tot een indrukwekkende houtkachel voor de te verwachten koude avonden. En ook administratief raken we helemaal gelegaliseerd: de kinderen ingeschreven op school, het internetabonnement gefikst, water en elektriciteit betaald. Klaar.

Klaar voor wat onze vrienden “een avontuur” of “een ervaring” noemen, wanneer we hen vertellen dat we het hele najaar in Polen zullen wonen en werken.

Andere mensen reageren met een spatje ongeloof, een mespunt medelijden of een rondtollend hoofdschudden. In Polen gaan wonen? Polen, of all places? Polen, het lijkt veraf. Maar het is dichtbij. Polen is de Europese buur die je absoluut beter wil leren kennen. En dit moment is, welja, danig geschikt voor een diepere kennismaking.

Ten eerste omdat je in eigen land al lang niet meer om de Polen heen kan. Poolse immigranten werken bij ons als poetsvrouw, bouwvakker, stukadoor, loodgieter, vrachtwagenchauffeur, verpleegster, eurocraat, kunstenaar, wetenschapper.

In steden als Brussel of Antwerpen hebben ondernemende Polen hun eigen winkels geopend, een “sklep spozywczy” (kruidenier) of, wanneer ze iets meer pretentie hebben, een “delikatesy” (dat behoeft geen vertaling, me dunkt).

Maar ook zonder die immigratie op onze eigen deurstep is Polen een boeiend land. Meer nog: een fenomeen. In 1989 was Polen het eerste land uit het door de Sovjets gedomineerde Oostblok om de communistische ketenen af te werpen.

Sindsdien maakte het land een regelrechte metamorfose door: van een dweilgrijze, communistische barak aan de buitenkant van Europa tot een bloeiende vrije markt en een zelfbewuste democratie die resoluut zijn stek op de toneel van de Europese Unie opeist. Die EU wordt momenteel zelfs door een Pool geleid: voormalig premier Donald Tusk van de liberaal-conservatieve, pro-Europese partij Burgerplatform.

Burgerplatform is nu al twee legislaturen aan de macht in Polen. Maar dit najaar, op 25 oktober, wachten cruciale verkiezingen. De peilingen geven een riante voorsprong aan de oppositie, met name de populistisch-nationalistische partij Recht en Rechtvaardigheid van Jaroslaw Kaczynski. Hij is de tweelingbroer van de in april 2010 bij Smolensk verongelukte president Leck Kaczynski.

De keuze voor Polen is helder. Ofwel gunnen de Polen Burgerplatform een derde ambtstermijn en legt die partij het land definitief in een liberale plooi. Ofwel kiezen de Polen voor Recht en Rechtvaardigheid en zal Polen feller nationalistisch worden. Maar dat politieke verhaal, dat is voer voor later deze herfst.

Want rondom deze verkiezingen zijn er zoveel andere verhalen te brengen uit dit razendsnel veranderende land. Je vindt in Polen nog steeds de sporen van de twee vreselijke politieke demonen die het land in de twintigste eeuw hebben toegetakeld.

De Duitse nazi’s hebben de eeuwenlange Joodse aanwezigheid in Polen uitgewist en Poolse steden, de hoofdstad Warschau voorop, op industriële schaal vernietigd. Hun opvolgers, de door Moskou gestuurde communisten, hebben Polen veertig jaar lang onder een ouderwetse stolp opgesloten.

Het hedendaagse Polen klautert uit die cocon van het verleden. De steden, de wegen, de winkels, de banken, de horeca, de kunsten, de media, de economie, de attitudes tegenover vrouwen, holebi’s en de kerk: alles wordt anders, alles wordt nieuw. Europa stopt Polen trouwens tot 2020 ruim 80 miljard euro toe om die dynamiek van verandering een extra injectie te geven. Niet toevallig vaart deze blog en de reportages die eraan komen onder de vlag “Poolse Power”. Polen is een economische krachtpatser en een politiek zwaargewicht in wording.

Sinds 2000, sinds ik mijn Poolse echtgenote Maja leerde kennen op de Boekenbeurs in Frankfurt, heb ik Polen tientallen keren bezocht. Reportages over opeenvolgende verkiezingen, de dood van de Poolse paus Johannes-Paulus 2, de jacht op de Poolse moordenaars van Joe Van Holsbeeck, het Europese voetbaltornooi in 2012, over de arbeidsmigratie vanuit Polen, over de Poolse cultuur die onder andere in Bozar te zien was, kortom: vele tientallen interviews, reportages en teksten heb ik al over mijn tweede vaderland gepleegd.

In deze blog zal u wekelijks achtergrondinformatie uit de eerste hand vernemen en persoonlijke impressies kunnen lezen. Over de eerste schooldag van de kinderen, bijvoorbeeld, want ook voor hen begint het: het avontuur, de ervaring. Ik ben de komende tijd maar wat graag uw Poolse antenne, via tv, radio, blog, FB, Twitter. "Witamy w Polsce", welkom in Polen.