"Kremlin gaf opdracht voor moord op Litvinenko"

Het is bijna tien jaar geleden dat Litvinenko het restaurant binnenstapte van het Londense Millennium Hotel, waar hij had afgesproken met twee vroegere collega’s van de Russische inlichtingendienst. Litvinenko zou zijn groene thee met honing niet helemaal opdrinken. Er zat een merkwaardige smaak aan. Drie weken later overleed hij in een Londens ziekenhuis aan poloniumvergiftiging. Hij was een menselijke, radioactieve bom geworden en zou in een metalen, verzegelde kist begraven worden.

Het leidt geen twijfel dat Dimitri Kovtoen en Andrej Loegovoj de mannen zijn die polonium-210 in de theekop van Litvinenko deden. Het forensisch bewijs is omvangrijk en overtuigend. Scotland Yard vond overal waar het tweetal geweest was sporen van polonium. Op de stoelen van de British Airways-toestellen waarmee ze van en naar Moskou vlogen, in hun hotelkamers, op paspoortfoto’s, op een bonnetje van een kledingzaak en op de tribune van het voetbalstadion van Arsenal waar de twee de wedstrijd tegen CSKA Moskou bijwoonden.

Het was bijna de perfecte moord. Britse artsen zochten wekenlang tevergeefs naar de oorzaak van de vergiftiging. Pas enkele dagen voordat Litvinenko overleed, suggereerde een specialist te testen op polonium. Het spul is, als het eenmaal geïdentificeerd is, makkelijk te traceren. Het is dodelijk, maar alleen als je het inhaleert of doorslikt.

De Russische daders lieten een spoor na dat in een vernietigende opsomming van de Londense politieadvocaat "een radioactieve aanslag" op de Britse hoofdstad was. "Honderden, mogelijk duizenden Londenaren zijn besmet", de meesten zonder het te weten.

De daders mogen dan bekend zijn, maar wie gaf de opdracht tot de moord en waarom? Het is onwaarschijnlijk dat Kovtoen en Loegovoj op eigen houtje handelden. Maar als het Kremlin, en volgens de advocaat van Litvinenko’s familie Poetin persoonlijk, achter de moord zat, wat was dan het motief?

Litvinenko was lastig, maar was hij gevaarlijk? Hij was een dissident, die de Russische president in interviews en artikelen beschuldigde van corruptie en pedofilie. In 2002 publiceerde hij een boek waarin hij Poetin verweet de aanslag op een flatgebouw waarbij bijna 300 mensen omkwamen geënsceneerd te hebben, teneinde een voorwendsel te hebben voor de oorlog tegen Tsjetsjenië.

Waarom hem dan vier jaar later vermoorden? Omdat Litvinenko begonnen was met een onderzoek naar de Russische maffia en diens connecties met het Kremlin, zegt Scotland Yard. Litvinenko, die voor de Britse buitenlandse veiligheidsdienst werkte, was tegelijkertijd de Spaanse inlichtingendienst behulpzaam bij het ontmantelen van criminele, Russische kartels. Zijn conclusie was dat Rusland onder Poetin "een maffiastaat" geworden was. Litvinenko zou in een serie rechtszaken daarover de belangrijkste getuige zijn.

Ben Emmerson, de advocaat van Litvinenko’s familie, heeft de daders aangewezen en een motief vastgesteld. Als de voorzitter van het onderzoek later dit jaar dezelfde conclusie trekt, zal dat niet veel uitmaken voor Kovtoen en Loegovoj. Zij zullen niet worden uitgeleverd om in Londen terecht te staan.

Wat het wel betekent, is een verdere verslechtering in de verhouding tussen Moskou en Londen, die met de moord op Litvinenko het vriespunt bereikte en eigenlijk nooit meer ontdooide.