"Nee-stem op het referendum is neen aan de euro"

De Duitse bondskanselier Angela Merkel hield gisteren het been stijf. Er komen geen nieuwe onderhandelingen voor zondag, de dag van het referendum. Maar ze zalfde meteen ook. Als de Grieken ja-stemmen en nieuwe onderhandelingen vragen dan kunnen de gesprekken hervat worden.

Minister van Economie Sigmar Gabriel, aan de zijde van Merkel, stelde het Duitse standpunt nog scherper bij. "De vraag die in dit referendum gesteld wordt, gaat over het al dan niet in de eurozone blijven."

De Duitse minister van Financiën voerde gisterenavond de druk op door in een interview met de Duitse televisie te stellen dat Griekenland een lening van 1,6 miljard aan het IMF niet zal terugbetalen. De deadline voor de terugbetaling is middernacht lokale tijd in Washington. Een weinig verrassende aankondiging, de Grieken hebben zelf meermaals aangekondigd dat ze de schuld niet konden aflossen en dat werd gisterenavond door premier Tsipras ook bevestigd. Waarom Duitsland zo hard van leer trekt, mag duidelijk zijn. Het is de grootste economie én drijvende motor van Europa. Een Grieks failliet en mogelijke gevolgen voor de eurozone zullen Duitsland zwaar treffen.

De Britse minister van Financiën George Osborne voegde zich gisteren aan de zijde van zijn Duitse, Franse en Italiaanse collega's door te stellen dat "een neen-stem aan de besparingsmaatregelen de Grieken uit de euro en uit Europa zou katapulteren".

Het spierballengerol van de Europese leiders was voor de Griekse premier Alexis Tsipras de aanleiding om tijdens zijn verklaring op de Griekse televisie te stellen dat een nee-stem op het referendum voor de Grieken net een manier is om beter gewapend het vervolg van de onderhandelingen met de schuldeisers in te gaan.

In een duidelijke verwijzing naar de uitspraken eerder op de dag zei hij: "Wij willen in de euro blijven. De boodschap aan de schuldeisers is dat de Griekse regering de dag na het referendum opnieuw aan de onderhandelingstafel gaat zitten."

Deze manier van blufpoker slaat bij Europa niet aan. Daar is de teneur duidelijk dat de Grieken moeten kiezen. In een reactie op Tsipras stelde Europees president Donald Tusk (foto) dat een "neen"-stem helemaal niet zou leiden tot meer onderhandelingsmarge.

"Iedere regering heeft het recht om een referendum te houden, en dus respecteren we de Griekse beslissing. Maar één ding moet heel duidelijk zijn. Als iemand zegt dat door neen te stemmen de regering daardoor een sterkere onderhandelingspositie zal hebben, dan is dat gewoonweg niet waar. Ik vrees dat met zo'n resultaat er zelfs minder ruimte voor onderhandeling zal zijn."

De inzet van het spel is immers hoog. Investeerders vrezen dat als Griekenland de euro verlaat en verklaart dat het zijn schulden (zo'n 300 miljard euro) niet kan afbetalen, de terugkeer naar de drachme wel eens zeer chaotisch zou kunnen verlopen. Dat zou grote gevolgen hebben voor de wereldeconomie en op langere termijn de leefbaarheid van de euro zelf in gevaar kunnen brengen.