Pinksterkerken en Afrikaanse kerken
God is weer springlevend in Europa, maar in vele talen en vormen. Migratie en globalisering hebben het oude continent een nieuwe religieuze injectie gegeven, maar tegelijk het religieuze landschap veel diverser ingekleurd. De Afrikaanse Pinksterkerken zijn daar een opvallende en levendige illustratie van. Bert De Vroey gaat op zoek naar de nieuwe stromingen, uitingen en uitdagingen van geloof en godsdienst in Europa.
- Wie wel eens door een grotere stad loopt in Vlaanderen, moet ze al hebben gezien: de opschriften en gevelborden van Afrikaanse kerken met vaak lange en ronkende namen. Soms prijken die op minder fraaie gevels, van oude pakhuizen of vroegere winkelruimtes, want in dat soort kleine en goedkope locaties zal je de meeste Afrikaanse kerken kunnen vinden. Niemand weet precies hoeveel het er zijn, maar het moeten er honderden zijn. Over heel West-Europa zijn het er vele duizenden. En vaak wordt één en dezelfde gebedsruimte gedeeld door verschillende Afrikaanse kerkgemeenten, elk met hun eigen taal en liturgie. Dat drukt de kosten.
- Niet alle Afrikaanse kerken zijn echte Pentecostal Churches of Pinksterkerken, maar in het netwerk van de Engelstalige protestantse migrantenkerken is de pinkster- of charismatische inspiratie wijd verbreid en doorgaans stevig ingebed. Voor de Pinksterkerken is het doopsel met de Heilige Geest - ‘een doopsel met vuur’, zoals ze het noemen – cruciaal. Dat is een intense spiritueel-mystieke ervaring die ook wel als een wedergeboorte (born-again) wordt omschreven. De liturgie is heftig, vrolijk, feestelijk, maar neigt soms ook naar theatrale of extatische toestanden. Schuld en berouw, vergeving en verlossing zijn de grote thema’s. Dans, zang, muziek en handoplegging zijn meestal de ingrediënten van de liturgie, naast een lange preek en bijbeltoelichting van de dienstdoende pastor.
- De Redeemed Christian Church of God is een netwerk of federatie van Pinksterkerken met als centrum en bakermat Nigeria. In België zouden er een tiental kerken tot de RCCG behoren, in Europa gaat het om honderden. In Groot-Brittannië en Ierland vind je meer dan duizend van hun parochies. De kerk stuurt Nigeriaanse pastors of predikanten naar Europa of Amerika om daar nieuwe kerkgemeenten uit de grond te stampen en te leiden. Ze mikken vooral op Afrikaanse migranten, voor wie de gebedsdiensten herkenbaar zijn en een sociaal, psychologisch en spiritueel houvast bieden.
- Wat opvalt bij dat alles is de geweldige internationale kruisbestuiving. De Pinksterkerken in Afrika (in Nigeria bv.) pikten hun inspiratie op bij Amerikaanse evangelische predikanten. Nu sturen ze op hun beurt missionarissen uit naar het westen – wat ook wel ’s reverse mission wordt genoemd. In de grote, stedelijke migrantengemeenschappen rekruteren ook Braziliaanse pinksterkerken onder de Afrikanen. Sommige kerken nodigen af en toe een Amerikaanse predikant uit. En zelfs de witte, Europese katholieke kerk kent al lang zijn charismatische stroming. Pinksteren is het feest van het spreken en prediken in alle talen. Pinksterkerken zijn daarom bij uitstek een teken van deze tijd: een tijd van migratie, globalisering en culturele kruisbestuiving.
