Hoe ingewikkeld wordt de Britse puzzel?

Veel Britten gaan traditioneel na hun werk stemmen. Na het sluiten van de stembureaus worden er exit polls verwacht, maar het valt af te wachten of die een klaar beeld zullen geven.

Er waren zowat 45.000 stembureaus open en het weer zal kiezers niet afgeschrikt hebben: het was vrijwel overal mooi en droog. Bij de vorige parlementsverkiezingen in 2010 was de opkomst 65 procent, dit keer is er sprake van 72 à 73 procent, net omdat er zoveel op het spel staat en omdat het zo spannend is.

Als Cameron wint en premier blijft, komt er wellicht in 2017 een referendum over het Britse lidmaatschap van de Europese Unie.

Niets is evident in deze Britse parlementsverkiezingen. Om te beginnen zal geen enkele partij een meerderheid halen - zoals in Groot-Brittannië al decennialang de gewoonte was tot 2010 - omdat het electorale landschap meer versnipperd dan ooit is. Het zal er ook om spannen tussen de conservatieven van uittredend premier David Cameron en de sociaaldemocraten van Labour met Ed Miliband, die al wekenlang elkaars hete adem in de nek voelen in de peilingen, met elk ongeveer 35 procent.

Het Britse kiessysteem werkt volgens het 'first-past-the-post' principe, ook wel 'the winner takes it all' genoemd: wie de meeste stemmen haalt in een bepaald kiesdistrict, gaat met de parlementszetel lopen. De andere blijft met lege handen achter. Een bepaald percentage in de peilingen levert daarom niet automatisch een representatief aantal zetels op.

Nigel Farage van de anti-Europese partij Ukip bijvoorbeeld wordt ruim 10 procent van de stemmen toegedicht, maar zijn partij zou amper 1 of 2 zetels halen van de 650 in Westminster te verdelen plaatsjes.

Naast de traditionele grote twee machtsblokken, de Conservatives en Labour, is het uitkijken naar wat de Schotse nationalistische partij SNP doet . Er wordt verwacht dat ze in Schotland voor een aardverschuiving zorgt en tientallen zitjes afsnoept van Labour, dat traditioneel goed boert in Schotland. Dat zou Labour eventueel de overwinning kunnen kosten.

De liberaal-democraten of LibDems, die in de voorbije regeerperiode een coalitie aangingen met de Tories van Cameron, zouden zwaar verliezen en de helft van hun zetels moeten prijsgeven, waardoor ze zouden terugvallen op een 30 tal.

Waarnemers vrezen dan ook dat er wel eens lange coalitiegesprekken kunnen aankomen, zeker naar Britse normen. In 2010 duurde dat 5 dagen, en dat vonden de Britten al heel lang. Als de puzzel ingewikkeld ligt, bestaat er een consensus om een oplossing na te streven tegen 27 mei, wanneer de Britse koningin haar jaarlijkse Queen's Speech houdt voor de opening van het parlementaire jaar. Sowieso blijft dan de vraag hoe lang een eventuele coalitie kan standhouden.

Overigens worden naast de parlementszetels ook nog eens zowat 9.000 zitjes in 279 plaatselijke gemeenteraden verdeeld.