Duitsland wil Armeense genocide erkennen

Het Duitse parlement debatteert vrijdag over een resolutie die de moord op anderhalf miljoen Armenen honderd jaar geleden erkent als genocide. De niet-bindende motie krijgt de steun van alle Duitse meerderheidspartijen en zal dus zo goed als zeker worden aangenomen. Maar de goedkeuring ervan zal de relaties met Turkije danig onder druk zetten. Duitsland is de belangrijkste handelspartner van Turkije binnen de Europese Unie.
archieffoto

De Duitse regering zei gisteren dat het achter de motie van de meerderheidspartijen staat. De tekst kwam wel pas na lange onderhandelingen tot stand. Wegens de extreme Turkse gevoeligheid is de motie in erg voorzichtige bewoordingen opgesteld.

Er staat onder meer dat "het lot van de Armeniërs exemplarisch is voor de geschiedenis van massavernietiging, etnische zuiveringen, uitzettingen en genocides die de 20e eeuw op zo'n vreselijke manier gemarkeerd hebben". En nog: "De motie beklemtoont Duitslands besef van de uitzonderlijkheid van de holocaust begaan door de nazi's."

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier (foto) weigerde zondag op de Duitse televisie evenwel het woord genocide uit te spreken, om Turkije niet van streek te brengen.

"Verantwoordelijkheid kan niet gereduceerd worden tot enkele term", luidde het. In een interview met de Süddeutsche Zeitung zei Steinmeier bezorgd te zijn dat een verhitting van het debat, de aandacht zou afleiden van wat echt belangrijk is, namelijk het begin van een "serieuze dialoog" tussen Turken en Armeniërs.

De Duitse demarche is dan ook op zijn minst opmerkelijk. Duitsland heeft altijd vermeden om in verband met Armenië over een genocide te spreken. Turkije weerlegt de term en de omvang van de gebeurtenissen met klem. Volgens Ankara zijn destijds slechts enkele honderdduizenden Armeniërs omgekomen en gebeurde dat als gevolg van de oorlogsomstandigheden, niet door bewuste uitroeiing.

Relatie op springen

Duitsland is binnen Europa de belangrijkste handelspartner van Turkije. Duitsland heeft met ruim anderhalf miljoen Turken ook de grootste Turkse populatie in Europa, het gevolg van grootschalige immigratie tijdens het Wirtschaftswunder van de jaren 60 en 70.

Bijna drie miljoen inwoners hebben minstens een Turkse ouder. Toch sprak de Duitse kanselier Angela Merkel zich in 2009, samen met haar toenmalige Nederlandse en Franse collega"s uit tegen een Turkse toetreding tot de Europese Unie. Merkel verwees naar de flagrante overtredingen van de mensenrechten maar vreesde ook dat de omvangrijke Turkse economie niet zomaar in Europa zou kunnen worden ingepast. Zeker is dat de motie de nu al niet gelukkige Duits-Turkse relatie geen goed zal doen. De vraag is nu of en hoe Ankara zal reageren op het Duitse initiatief.

"Geen zwarte vlekken"

In een reactie op het Duitse voornemen zei de Turkse vicepremier Bulent Arinc alvast dat gelijkaardige stemmingen in andere parlementen Turkije niet op andere gedachten hadden gebracht. "Wij geloven niet dat onze geschiedenis zo'n zwarte vlek vertoont", aldus Arinc (foto).

De Turkse premier Ahmet Davutoglu zei evenwel dat de Turkse Armeniërs op 24 april zouden worden herdacht tijdens een religieuze dienst in het Armeense patriarchaat in Istanbul. Davutoglu noemde dit de "historische en menselijke plicht van Turkije".

De nakende honderdste verjaardag van de Armeense genocide op 24 april, heeft voor een doorbraak gezorgd in de benadering ervan. Onlangs zette paus Franciscus kwaad bloed in Turkije door als eerste katholieke kerkvorst het woord genocide in de mond te nemen. Franciscus noemde de moord op de etnische Armeense minderheid tijdens het Ottomaanse Rijk de eerste genocide van de 20e eeuw. Ankara riep prompt de ambassadeur van het Vaticaan in Turkije op het matje en riep vervolgens haar ambassadeur in Rome terug voor overleg.

Ook het Europees Parlement keurde een resolutie ter nagedachtenis van de 100e verjaardag van de Armeense genocide goed.

Meest gelezen