Turkije roept ambassadeur bij het Vaticaan terug

Paus Franciscus had vanmorgen tijdens een herdenkingsmis voor de Armeense genocide in Rome voor het eerst publiekelijk het woord "volkerenmoord" in de mond genomen. "Afgelopen eeuw hebben we drie grote tragedies zonder voorgaande gekend. De eerste, die wordt beschouwd als "de eerste genocide van de twintigste eeuw", trof het Armeense volk, de eerste christelijke natie", aldus de paus, die daarvoor een document citeerde uit 2001 dat ondertekend was door paus Johannes-Paulus II en de Armeense patriarch.

"De twee andere zijn die gepleegd door het nazisme en het stalinisme, en meer recent de uitroeiingen in Cambodja, Rwanda, Burundi en Bosnië."

De paus deed de uitspraken tijdens een herdenkingsmis voor de Armeense moordpartijen tussen 1915 en 1917, waarop ook de Armeense patriarch Nerses Bedros XIX Tarmouni en de Armeense president Serge Sarkissian aanwezig waren. De mis werd voorgedragen in de Sint-Pietersbasiliek in Rome.

Hoewel paus Johannes Paulus de term vele jaren geleden al gebruikte in een document en ook Jorge Bergoglio het woord voor hij paus werd al meerdere malen in de mond nam, is het de eerste keer dat een paus het begrip in het openbaar in de mond neemt.

Nauwelijks enkele uren na de uitspraken van Franciscus kwam vanuit Turkije het bericht dat Ankara aartsbisschop Antonino Lucibello, de vertegenwoordiger van de paus in Turkije, op het matje zou roepen.

Lucibello is intussen op het ministerie van Buitenlandse Zaken ontboden om er meer uitleg te geven. Na afloop stond op de Twitteraccount van de Turkse minister van Buitenlandse Zaken te lezen dat "de verklaring van de paus, die ver staat van de wettelijke en historische realiteit, niet aanvaard kan worden". "Het zijn aantijgingen die nergens op gebaseerd zijn", aldus minister Mevlut Cavusoglu (foto).

Een ander communiqué van het ministerie dat in de Turkse media verspreid werd, heeft het over "grote ontgoocheling en verdriet" naar aanleiding van de uitspraken van Franciscus.

"De kerkvorst kiest partij door het leed van de moslims en andere geloofsgroepen in die periode te negeren. Zijn uitspraken staan in tegenstelling tot de woorden van vrede, verzoening en dialoog die hij tijdens zijn bezoek aan Turkije in november heeft uitgesproken." Turkije heeft zijn ambassadeur bij het Vaticaan teruggeroepen voor overleg.

Bij de Armeense Kwestie, zoals Turkije het noemt, vielen anderhalf miljoen doden. Volgens Armenië zijn de slachtoffers tegen het einde van het Ottomaanse rijk systematisch door de Turken vermoord.

Volgens Turkije echter gaat het om de ongelukkige samenloop van een burgeroorlog met een hongersnood. Daarbij zijn volgens Ankara 300.000 tot 500.000 Armeniërs en evenveel Turken omgekomen. Armenië maakte destijds deel uit van het grote Ottomaanse rijk. In 2014 maakte president Recep Tayyip Erdogan, toen nog premier, voor het eerst zijn excuses over aan het Armeense volk voor wat er gebeurd was. Maar hij bleef ontkennen dat het om vrijwillige uitroeiing van mensen ging.

Zo'n 20 landen hebben de gebeurtenissen in 1915-1917 officieel als volkerenmoord erkend, onder hen Frankrijk, Italië, Rusland en ook ons land (in 1998). De VS en andere partners van Turkije doen dat niet, om het land te vriend te houden.