"Europa moet buitengrenzen openen, niet afsluiten"

Europa is nog ver af van een eensgezind migratiebeleid, zegt Crépeau, en onder druk van de nationalistische kiezers trekt Europa de buitenmuren steeds hoger op. En dat terwijl het precies door die afschrikking de mensensmokkelaars vrij spel geeft.

De VN-rapporteur deed zijn verklaringen aan het eind van een vierdaags bezoek aan Brussel voor een rapport over de manier waarop de EU haar buitengrenzen beheert.

De aanleiding daarvoor is de groeiende illegale mensenhandel aan de Europese buitengrenzen, die vooral op de Middellandse Zee slachtoffers maakt: geschat wordt dat daar afgelopen jaar meer dan 3.000 mensen om het leven zijn gekomen bij een poging om, vaak met behulp van een niet-zeewaardig schip, de Europese kust te bereiken. Het definitieve rapport van Crépeau wordt in juni gepubliceerd.

"De focus van het Europees beleid blijft momenteel nog gericht op het beschermen van de grenzen. Maar het is onmogelijk om je grenzen compleet af te sluiten. Migranten zullen blijven proberen om naar Europa te komen", zo stelde de VN-rapporteur.

Die Europese focus heeft volgens Crépeau tot gevolg dat vluchtelingen in landen als Syrië en Eritrea hun toevlucht gaan zoeken tot mensensmokkelaars. "Smokkel kan enkel bestaan als je barrières opwerpt", zo zei hij. "Net door in te zetten op grenscontrole, is Europa de controle over haar buitengrenzen verloren. De controle bevindt zich nu in de handen van de mensensmokkelaars."

De VN-rapporteur pleit voor open grenzen, voor wettelijke manieren voor bijvoorbeeld Syriërs of Somaliërs om naar Europa te komen. "Als je mensensmokkelaars wil aanpakken, dan moet je net barrières wegwerken en zorgen voor meer legale wegen voor immigratie. Dat zal hun 'markt' doen krimpen."

Hij wil zelfs een wereldwijd hervestigingsprogramma. Nu zijn maar enkele landen solidair, zoals Zweden en Duitsland. België hervestigt maar 300 Syriërs, Duitsland laat 30.000 Syrische vluchtelingen toe.

Crépeau pleit er daarom voor een samenwerking op te zetten met landen als de VS, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland.

"Europa heeft hier de kans om zijn leiderschap te tonen. De verschillende landen kunnen dan bijvoorbeeld afspreken om de komende vijf jaar samen 1 miljoen vluchtelingen op te nemen, en afspraken maken over de manier waarop die mensen tussen de gastlanden worden 'verdeeld'."

Het cijfer van 1 miljoen vluchtelingen is volgens hem helemaal niet overdreven. "In Syrië en Eritrea is er geen onmiddellijk uitzicht op verbetering, dus die mensen zullen sowieso blijven komen." Hij benadrukt daarbij ook dat die mensen geen gelukzoekers, maar vluchtelingen zijn. "Waarom laten we dan toe dat ze honderdduizenden euro's moeten betalen en hun leven moeten riskeren?"

Niet alleen vluchtelingen, ook arbeidsmigranten moeten hier vrije toegang krijgen, vindt Crepeau nog. Volgens hem is het ook belangrijk om te benadrukken dat Europese landen arbeidsmigranten nodig hebben, "hoewel sommige politici het tegendeel beweren".

"We hebben hen nodig, en steeds meer, voor zowat alle economische sectoren. Als we dat erkennen en zorgen voor betere legale manier voor arbeidsmigratie, zal de druk op de grenzen en de markt van mensensmokkelaars afnemen."

Europa moet daarbij vooral meer inzetten op mobiliteit. "Nu zien we ook dat Spanjaarden die in eigen land geen werk vinden in Groot-Brittannië een job gaan zoeken. Waarom doen we, op een georganiseerde manier, dan niet hetzelfde voor migranten?"

Crépeau erkent daarnaast ook wel dat er de voorbije jaren al heel wat vooruitgang geboekt is in Europa. "In vergelijking met mijn vorige bezoek in 2012, merk ik dat er meer bewustzijn en inzicht bestaat voor deze problemen", klinkt het.

"Ik denk dat de boodschap begrepen wordt", aldus nog de VN-rapporteur, die wel erkent dat zijn boodschap electoraal gevoelig kan liggen.