De VS en Cuba: een relatie met hindernissen

De normalisering van de betrekkingen tussen de Verenigde Staten en Cuba is zonder meer historisch. Toch past Cuba al meer dan een eeuw in de Amerikaanse plannen voor de regio. Een terugblik op een soms nauwe, soms moeilijke relatie.
AP2013

Sinds de 16e eeuw was Cuba stevig in de greep van het Spaanse koloniale rijk dat geleidelijk afbrokkelde. Dat ontging ook de Verenigde Staten niet, zeker niet nadat de Monroe-doctrine in 1822 werd afgekondigd, waarmee de VS zich schaarde achter de jonge Latijns-Amerikaanse staten die zich wilden afscheuren van het Europese kolonialisme.

Anders dan veel landen in Latijns-Amerika bleef Cuba echter stevig in de Spaanse greep, al groeide het vooral dankzij Amerikaanse investeringen uit tot een groot producent van tabak en suiker.

Dankzij de grote commerciële belangen bood de VS in de 19e eeuw Spanje twee keer aan om Cuba te verkopen, maar Madrid ging daar toen niet op in. Een confrontatie leek in de maak en die kwam er ook.

In februari ontplofte het VS-marineschip USS Maine (links) in de haven van de Cubaanse hoofdstad Havana. De 267 opvarenden kwamen om. De omstandigheden zijn nooit uitgeklaard, maar in de Amerikaanse kranten werd de publieke opinie klaargestoomd voor een oorlog met Spanje. Die kwam er ook en de Spanjaarden werden vrij gemakkelijk verslagen door Cubaanse nationalisten, maar vooral door VS-vrijwilligers en Amerikaanse militaire inmenging.

AP1898

Brandpunt van economische belangen van de VS

Met het vredesverdrag van Parijs in 1898 deed Spanje afstand van Cuba en de Filipijnen die beiden onder VS-controle kwamen. Pas in 1901 kwam er een einde aan de Amerikaanse militaire interventie op Cuba en werd het land officieel onafhankelijk.

Via het zogenoemde Platt Amendement verkreeg de VS van Cuba evenwel het recht op interventie indien "de orde in gevaar zou komen" en de mogelijkheid tot militaire bases. Tot vandaag heeft de VS een belangrijke marinebasis op Guantánamo Bay in Cuba, die ook bekend is als gevangenis voor terreurverdachten.

De VS maakte overigens regelmatig gebruik van het recht tot militaire interventie om allerlei opstanden in het politiek erg instabiele Cuba de kop in te drukken, de laatste keer in 1933.

Een jaar later kwam Fulgencio Batista in Cuba aan de macht. Onder zijn bewind zou de oppositie nog verder gemuilkorfd worden en kwam zowat de hele Cubaanse economie onder Amerikaanse controle. Net dat zou het strijdpunt worden van de opstand die de linkse advocaat Fidel Castro (links) in de jaren 50 op Cuba voerde.

1959 AP

Cuba wordt communistisch

Het regime van Batista was intussen uiteengevallen, ook al omdat Washington er niet langer brood in zag en uitkeek naar een vervanger. In januari 1959 namen de revolutionairen van Castro de macht over en dat werd zowaar erkend door VS-president Dwight Eisenhower.

Kort daarop verslechterden de relaties evenwel, zeker nadat Castro begon met het nationaliseren van Amerikaanse economische belangen. Begin 1961 verbrak de VS de relaties en daarop voerde Castro een verdere nationalisering door en zocht en vond hij toenadering tot de Sovjet-Unie.

Een mislukte invasie van Cubaanse ballingen in de Varkensbaai op Cuba in 1961 verzuurde de relaties helemaal en sleurde de kwestie de Koude Oorlog in. Een jaar later blokkeerde VS-president John Kennedy (links) Cuba omdat de Sovjets er raketten op installeerden en even leek de Derde Wereldoorlog nabij. Kennedy en zijn Sovjetrivaal Nikita Chroestsjov regelden de kwestie; de raketten verdwenen en Kennedy beloofde Cuba niet binnen te vallen.

Wat wel bleef, tot vandaag, was een economisch embargo waarbij de VS trachtte het communistische Castro-regime ten val te brengen. Dat gebeurde niet, maar pogingen van Castro om zijn revolutie elders in Latijns-Amerika uit te dragen al evenmin en vandaag heeft Cuba enkel vrienden in Nicaragua en Venezuela.

De val van de Sovjet-Unie in 1991 deed ook de hulp vanuit Moskou opdrogen en Cuba ging dus zware tijden tegemoet. De voorbije jaren zijn de relaties met het Rusland van Vladimir Poetin aangehaald, maar nu lijkt ook daar de geldkraan dichtgedraaid te worden. Mogelijk heeft dat meegespeeld om de VS en Cuba opnieuw bij elkaar te brengen. VS-president Barack Obama heeft vandaag hoe dan ook geschiedenis geschreven.

AP1962

Meest gelezen