Wie helpt Afrika in kaart te brengen en ebola te bestrijden?

Wie kan er nog zonder Google Maps? Voor mensen zonder gevoel voor richting die snel moeten weten hoe ze het makkelijkst van Buckingham Palace naar de markt in Portobello Road kunnen komen, is Google een uitkomst. Een instrument dat oneffenheden in het dagelijkse, westerse bestaan gladstrijkt. In andere delen van de wereld is een digitale atlas niet alleen een handigheidje, maar een noodzaak, om ebola in te dijken bijvoorbeeld.

Maar in zulke landen, waar Google Maps het hardst nodig is, laat de Amerikaanse landkaartengigant het afweten. Want Google is in de eerste plaats op aarde om reclame te verkopen. En als Starbucks Google niet betaalt om in Sierra Leone te adverteren, is er weinig reden voor Google om die regio in kaart te brengen.

Guéckédou in Zuid-Guinea ligt aan de grens met Liberia en Sierra Leone. De stad moet het hebben van handel in rijst, noten en palmolie. De wekelijkse markt trekt kooplui tot uit Ivoorkust. De huidige ebola-uitbraak vond hier zijn oorsprong. Maar toen hulpverleners in maart een kaart van Guéckédou googelden zagen ze niet meer dan een paar grote wegen op een leeg, wit vlak. Van de pleintjes, markten, straten, scholen of zelfs maar de twee rivieren die er samenkomen was niets te zien.

Stukjes papier met handgeschreven wegen

Toen Artsen Zonder Grenzen acht maanden geleden in West-Afrika begon te werken, moest de organisatie het doen met stukjes papier met handgeschreven wegen. Omdat ebola verspreid wordt door aanraking, is de belangrijkste methode om uitbreiding te beperken, contact op te nemen met iedereen met wie de patiënt in aanraking geweest is.

Zonder gedetailleerde landkaarten is het nagenoeg onmogelijk om dorpen uit te kammen op zoek naar potentieel besmette mensen. Afgezien nog van de complicatie dat sommige dorpen meerdere namen hebben of dat meer dan één dorp dezelfde naam deelt. De vestiging Rosos in Sierra Leone wordt ook wel Sos genoemd. "Als een zieke patiënt zegt dat hij uit Sos komt en de atlas kent dat dorp enkel als Rosos, dan kan dat leiden tot vertragingen, onnodige bezoeken naar de verkeerde locaties en het blootstellen van hulpverleners aan extra risico’s in een land waar artsen niet altijd welkom zijn", zegt een woordvoerder van Humanitaire OpenStreetMap Team (HOT).

Vrijwilligers helpen vergeten regio's in kaart te brengen

HOT is een gespecialiseerde organisatie die vrijwilligers inzet bij het karteren van vergeten regio’s. Door gratis en open software te gebruiken kunnen kaarten worden geproduceerd die kosteloos en voor iedereen beschikbaar zijn. Honderden vrijwilligers hebben op die manier al stukken Afrika die Google had overgeslagen, in kaart gebracht. Met een beetje goeie wil en nog eens duizenden vrijwilligers is de hoop dat de hele wereld binnen twee jaar, in al zijn details, op de digitale atlas te vinden is.

Je hoeft geen graad in IT te hebben om een gebied in kaart te brengen, zegt OpenStreetMap. Het proces is eenvoudig. Eerst worden satellietbeelden van een regio gedownload en dan overgetrokken. Dat gebeurde vroeger met overtrekpapier en potlood, maar dat kan nu op je computer met Java OpenStreetMap (JOSM). Zijn de wegen, gebouwen en riviertjes overgetrokken dan wordt die nieuwe, gedetailleerde atlas naar de regio in kwestie gestuurd waar mensen aan de grond de namen invullen van de gebouwen, wegen, klinieken en scholen. Deze laatste versie wordt dan geüpload in OpenStreetMap.

Artsen Zonder Grenzen stuurde eerder dit jaar een dringend verzoek aan HOT om Guéckédou in kaart te brengen. "Binnen vijf dagen hadden 244 vrijwilligers meer dan 90.000 gebouwen getraceerd", aldus het rapport. De Britse krant The Guardian deed vorige maand een oproep aan lezers om met hun laptops naar de krant te komen voor een gratis cursus ‘mappen’. Tijdens een Mapping Party begin november werd, met drank en hapjes na, ruim 100 lezers wegwijs gemaakt in JOSM. Het duurde een uur voordat de meesten op eigen houtje kaarten konden overtrekken. Bewijs volgens de organisatoren, dat karteren iets is wat iedereen kan doen. Een Nederlandse correspondent of wat daargelaten.

Als je wilt leren hoe regio’s in kaart te brengen, klik op LearnOSM.org of ga voor meer informatie naar: http://www.theguardian.com/cities/2014/nov/06/-sp-missing-maps-baraka-democratic-republic-congo-drc.

Meest gelezen