300 jaar geleden beleefde Barcelona zijn "9/11"

Sinds 11 september 2001 worden jaarlijks de terreuraanslagen in de Verenigde Staten herdacht. In Barcelona wordt echter een ander drama herdacht: dat van de val van de stad precies drie eeuwen geleden.

Op 11 september 1714 werd de laatste veldslag van de Spaanse Successieoorlog (1700-1714) beslecht met de overgave van Barcelona aan de Spaans-Franse troepen. Jaarlijks wordt die ramp in de Catalaanse hoofdstad herdacht als La Diada Nacional de Cataluyna, maar de 300e verjaardag krijgt natuurlijk meer dan gewone aandacht, zeker met het komende referendum over de onafhankelijkheid van Catalonië.

Even uw geschiedeniskennis wat opfrissen. De Spaanse Successieoorlog was de echte "eerste wereldoorlog" omdat hij wereldwijd in de kolonies werd uitgevochten door de Europese grootmachten die zogoed als allemaal bij het conflict betrokken waren.

De inzet was ook hoog: na het overlijden van de kinderloze Spaanse koning Carlos II was de dynastie van de Spaanse Habsburgers (opvolgers van onze Keizer Karel V) zo goed als uitgestorven. De aangewezen opvolger en afstammeling was de Franse prins Philippe de Bourbon, kleinzoon van de Franse koning Lodewijk XIV.

Dat was er te veel aan voor de andere Europese machten en Engeland, de Verenigde Provinciën (Nederland), de Oostenrijkse Habsburgers en andere staten sloegen de handen in elkaar om de vorming van een Spaans-Franse in Europa as te voorkomen. De Zuidelijke Nederlanden (Spaans gebied) zouden in de oorlog niet gespaard worden.

Oorlog scheurde Spanje doormidden

Nu werd de nieuwe koning Felipe V de Borbon, zoals de Franse prins nu heette, niet algemeen enthousiast aanvaard in Spanje. Om een lang verhaal kort te maken: in 1705 was de Oostenrijkse aartshertog Karl von Habsburg in Barcelona geland en en werd hij als koning erkend door de landen van de Corona de Aragon, de Catalaanse gebieden.

Nadat Karel in 1711 ook Duits keizer was geworden, vonden zijn bondgenoten een Oostenrijks-Spaanse grootmacht onder een heerser ook niet te pruimen. Britten en Nederlanders gooiden het op een akkoordje met het verzwakte Frankrijk en troggelden Felipe V allerlei concessies af zoals de Spaanse bezittingen in de Nederland en Italië en alle rechten op de Franse troon.

In Spanje zelf werden de aanhangers van de Oostenrijkse keizer Karel VI daarop teruggedrongen tot Barcelona dat zich na een beleg van een jaar moest overgeven aan Felipe V.

Wat daarna gebeurde, maakt de kwestie erg actueel. Felipe V, die gesteund werd vanuit Madrid, maakte in 1716 een einde aan de verregaande autonomie van Aragon, Catalonië en Valencia en bouwde een gecentraliseerde staat uit met Madrid als brandpunt.

Het Catalaanse nationalisme overleefde zijn centralisatiepolitiek en de opeenvolgende onderdrukkingen, de laatste onder dictator Franco. Nu genieten Catalonië, Valencia en de Balearen opnieuw van een verregaande autonomie, maar de Catalanen vinden die blijkbaar niet ver genoeg.

AP2012

Meest gelezen