Na drie jaar heeft Zuid-Soedan weinig om te vieren

Dag op dag drie jaar geleden werd Zuid-Soedan geboren. Na een halve eeuw vechten tegen het islamitische regime in Khartoem kon de christelijk-animistische bevolking van Zuid-Soedan eindelijk op eigen benen staan. De euforie, en vooral de hoop waren enorm groot. Ook de economische toekomst zag er vrij rooskleurig uit: Zuid-Soedan erfde zo'n driekwart van de Soedanese olievelden.

Maar net die olierijkdom brak Zuid-Soedan al gauw zuur op, want de Zuid-Soedanese olie moest via pijpleidingen naar het noorden voor de uitvoer. Het regime in Juba vond dat Khartoem te hoge doorvoerkosten aanrekende voor het gebruik van die pijpleidingen en draaide de oliekraan dicht.

Olie was ook de inzet van een grensconflict tussen Soedan en Zuid-Soedan. Beide landen gingen al meerdere keren met elkaar in de clinch. Het conflict legde een zware last op de sowieso al armlastige Zuid-Soedanese economie.

In 2012 slaagde de Zuid-Afrikaanse oud-president Thabo Mbeki er met veel moeite in een akkoord tussen beide landen te bereiken over de olie-opbrengsten. Maar wie gedacht had dat het stof nu definitief zou gaan liggen, had het mis.

Salva Kiir Mayardit is al sinds de onafhankelijkheid president. Kiir was de leider van de voormalige Zuid-Soedanerse rebellenbeweging SPLA, die jarenlang tegen het Soedanese regeringsleger had gevochten. Kiir lijkt te vervallen in dezelfde onhebbelijke gewoonte die veel Afrikaanse collegae-staatsleiders hebben: bezig zijn met het consolideren van de eigen machtspositie en al wie die positie kan bedreigen als de vijand beschouwen.

Kiir verdacht zijn vicepresident Riek Machar ervan tegen hem te complotteren, waarop hij Machar de bons gaf. Die laatste richtte een rebellenbeweging op.

In december vorig jaar ging het helemaal de verkeerde kant op, toen de machtsstrijd tussen Kiir en Machar een etnische dimensie kreeg, waarbij de Dinka-stam van Kiir regelrecht tegenover de Nuer-stam van Machar kwam te staan. Bij etnische zuiveringsacties zijn naar schatting duizenden doden gevallen, en meer dan een miljoen burgers zijn op de vlucht geslagen.

Volgens de hulporganisatie Oxfam Novib wordt een derde van de Zuid-Soedanese bevolking - bijna vier miljoen burgers - bedreigd met hongersnood en dreigen 50.000 kinderen te sterven door ondervoeding. Bovendien is in april cholera uitgebroken in de hoofdstad Juba.

"De situatie is compleet uitzichtloos, en als het zo doorgaat wordt het alleen nog maar erger. Als er niet snel meer hulp komt voor Zuid-Soedan krijgen de vluchtelingen te maken met meer honger en meer ziektes en onherroepelijk meer geweld. Na zes maanden burgeroorlog hapert de hulpinspanning. Er is maar zoveel wat je kan doen met te weinig fondsen," zegt Hans van den Hoogen van Oxfam Novib.

"Dit is de grootste vergeten crisis van dit moment", zei Juriaan Lahr van het Nederlandse Rode Kruis nog geen twee maanden geleden. Op de derde verjaardag van de onafhankelijkheid heeft president Kiir rebellenleider Riek Machar opgeroepen om te praten over vrede. Voorwaar: Zuid-Soedan heeft vandaag weinig om te vieren.