Grootste olieverontreiniging in Amerikaanse geschiedenis

De olieramp in de Golf van Mexico ontstaat als op het boorplatform Deepwater Horizon, eigendom van Transocean en geleaset aan de Britse oliemaatschappij BP, een explosie plaatsvindt. De vuurbal is zichtbaar tot 56 kilometer ver.

Op het moment van de ontploffing zijn er 126 bemanningsleden aan boord. Er vallen 11 doden en 17 gewonden. Het boorplatform wordt meteen geëvacueerd, het brandt 36 uur en zinkt dan naar de zeebodem.

Bijna drie maanden lang stroomt de olie in zee. De Amerikaanse staten Louisiana, Florida, Alabama en Mississippi roepen de noodtoestand uit. President Barack Obama noemt de olievervuiling een nationale ramp.

Wetenschappers spreken van de ergste olieverontreiniging in de geschiedenis van de Verenigde Staten. Er is meer olie weggevloeid dan bij het ongeval met de olietanker Exxon Valdez in 1989 voor de kust van Alaska.

Het ecosysteem in de Golf van Mexico is het eerst getroffen. Dieren die aan de wateroppervlakte leven, zoals vogels en zeeschildpadden raken besmeurd met olie. Ook de koraalriffen van de Florida Keys, rijk aan fauna en flora, blijven niet gespaard.

Op 20 mei spoelt de eerste olie aan land. Vooral de stranden van Alabama en Florida worden bedreigd. Dat is slecht voor het toerisme. Vakantiegangers wordt de toegang tot het strand verboden.Duizenden vrijwilligers worden ingezet om de olie op te ruimen. Soms vinden de werkzaamheden plaats tussen de zonnebadende toeristen. Een bevreemdend zicht.

Vissersdorpen zijn spookgebieden geworden. Alle garnaalboten liggen voor anker. Niemand mag nog uitvaren. 220.000 vierkante kilometer zee is verboden voor de visserij. Dat is zeven keer de oppervlakte van België.

Ook in de plaatselijke ijzerwinkel komt geen kat. Niemand heeft nog iets nodig, want er mag niet op zee worden gegaan. De economische schade is groot. Veel gezinnen leven van de visvangst en klagen steen en been.

Erin Brokovich, de vrouw die met succes een rechtszaak in gang heeft gezet tegen een groot nutsbedrijf dat drinkwater had besmet met chemische stoffen komt de kustbewoners een hart onder de riem steken en geeft hen advies om hun schadeclaims in te dienen.

De oliemaatschappij BP doet tervergeefs tal van pogingen om het lek te dichten. Pas op 15 juli kan een tijdelijke stop op het lek worden geplaatst en sinds half september is de kapotte oliepijp op 1,5 kilometer onder de zee definitief dicht. In bijna drie maanden tijd is naar schatting 780 miljoen kubieke meter ruwe olie in de Golf van Mexico gelekt.

In de maanden na het begin van de olieramp komen steeds meer rapporten aan het licht waaruit blijkt dat BP het niet zo nauw nam met de veiligheidsvoorschriften voor de risicovolle olieboringen in de diepzee.

Het imago van het Britse oliebedrijf krijgt flinke deuken, niet in het minst door enkele communicatieblunders van de top van het bedrijf. Zo wordt de positie van manager Tony Hayward (foto) onhoudbaar als hij "I'd like my life back" (Ik wil mijn leven terug) zegt. De woorden zijn intussen legendarisch.

Het beeld ontstaat dat Hayward geen medeleven toont met de betrokken kustbewoners, alleen met zichzelf. Bovendien spreekt de Brit de woorden uit in het Engels en niet in het Amerikaans. Voor Amerikanen klinkt dat verwaand. Hayward wordt "the guy you love to hate" in Amerika. Een Brit, die enkel om zichzelf geeft.

Dat hij op het hoogtepunt van de crisis ook op zeiltocht gaat, blijkt evenmin een goed idee. De man moet opstappen en wordt vervangen door Bob Dudley.

Ook BP zelf voedt de complottheorieën. Het bedrijf sluit snel na het begin van de olieramp een deal met Google. Wie "Oil spill" in de zoekmachine intikt, krijgt als eerste resultaten enkele websites van BP over de olieramp. Zoekresultaten die naar onafhankelijke en kritischere websites verwijzen, worden zo weggedrukt.

Daarnaast blijkt bijna wekelijks dat BP de gelekte hoeveelheid olie onderschat, al dan niet bewust. Bovendien blijkt dat er zelden dode of zieke dieren aan de kusten te vinden zijn, behalve dan de occasionele pelikaan (die beelden gaan de wereld rond). Geruchten doen de ronde dat BP kadavers van de stranden laat weghalen.

Volgens een expertenrapport in opdracht van president Obama is de milieuramp onder meer te wijten aan de betrokken bedrijven die vooral oog hadden voor tijds- en kostenbesparende maatregelen. Ook de toezichtsautoriteiten zouden zijn tekortgeschoten.

Het Britse oliebedrijf BP heeft al 14 miljard dollar aan reparatie- en reinigingskosten betaald, onder meer voor het dichten van het lek. Nog eens 9 miljard dollar is aan privéklagers uitgekeerd.

Ook duizenden lokale bewoners die zwaar te lijden hadden onder de ramp hebben het bedrijf aangeklaagd. Met hen is BP een vergoeding van 7,8 miljard dollar overeengekomen. Dat geld is nog niet uitbetaald. BP houdt met nog meer schadeclaims rekening. Het bedrijf heeft zo'n 38 miljard dollar opzijgezet voor toekomstige vergoedingen.