Meest gedetailleerde kaart van jonge universum

Op basis van gegevens van de Europese Planck-satelliet, heeft de Europese ruimtevaartorganisatie ESA de meest nauwkeurige kaart ooit opgesteld van de kosmische achtergrondstraling, het restant van het eerste licht dat ooit geschenen heeft in het piepjonge universum. Uit de resultaten blijkt dat het universum 80 miljoen ouder is dan gedacht, en dus 13,81 miljard jaar oud is, maar voor de rest bevestigen ze de basisbegrippen over het universum en het ontstaan ervan.

In het bijzonder bevestigen ze de theorie van de kosmische inflatie. Die zegt dat het universum in een fractie van een seconde vanuit een punt kleiner dan een atoom, uitgezet is tot zo ongeveer het universum zoals we het nu kennen.

Na die Big Bang of oerknal zag het heelal er heel anders uit dan nu: het bestond uit een hete dikke "soep" die bijna 3.000 graden warm was. In de soep zaten protonen, elektronen en fotonen, lichtdeeltjes, die met elkaar reageerden. Toen de protonen en elektronen zich samenvoegden tot waterstofatomen, de eenvoudigste atomen die er zijn, kwam er licht vrij. Doordat het universum zich steeds verder uitbreidde, werd dat licht uitgerekt tot microgolven met een temperatuur van 2,7 graden Kelvin, net iets boven het absolute nulpunt. Als licht is dat niet meer waarneembaar, maar wel als radiogolven.

Het is dat oorspronkelijke licht dat de kosmische achtergrondstraling vormt en ze geeft een beeld van het universum slechts 380.000 jaar na de Big Bang. Het is die straling die de Planck-satelliet bestudeerd heeft. In de straling zitten kleine fluctuaties, die overeenkomen met gebieden met een iets andere dichtheid dan de omringende ruimte. Die iets dichtere gebieden zijn de "zaadjes" van wat later de sterren en melkwegstelsels zijn geworden. Om die fluctuaties te kunnen meten, moest de meetapparatuur van de Planck-satelliet afgekoeld worden tot enkele fracties van een graad boven het absolute nulpunt, -273 graden Celsius of 0 graden Kelvin.

AP2009

Fluctuaties

Door de aard en spreiding van fluctuaties te analyseren, kunnen wetenschappers de samenstelling en evolutie van het universum bepalen, van de geboorte van het heelal tot aan vandaag. Op basis van de gegevens blijkt dat het heelal iets, 80 miljoen jaar, ouder is dan men eerst dacht, namelijk 13,81 miljard jaar.

Er blijkt ook uit dat het heelal iets minder snel expandeert dan gedacht, en een beetje minder van de mysterieuze donkere energie heeft dan gedacht, en een beetje meer normale materie.

De gegevens tonen ook een aantal afwijkingen, waaruit zou blijken dat het universum er niet in alle richtingen hetzelfde uitziet, en waarover geleerden zich de komende jaren het hoofd zullen breken, maar voor de rest bevestigen ze volgens de ESA, "op spectaculaire wijze" de hypothese van een tamelijk eenvoudig model van het universum, dat plat is en volop in expansie.

Meest gelezen