Wat is gezegd tijdens de Kamercommissie over de fipronileieren? Herbeleef het hier

Vandaag zijn minister van Landbouw Denis Ducarme (MR) en minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) samen met de directeur van het Federaal Voedselagentschap (FAVV) uitleg komen geven in de Kamer over de fipronilbesmetting. U kunt het verslag van die zitting hieronder herlezen.

17.42 uur

"De zaak is niet gesloten, maar de zitting is alvast afgelopen", zegt Jean-Marc Delizée (PS). De zitting van de commissie voor vandaag is hiermee afgelopen. Een nieuwe datum voor een nieuwe samenkomst is nog niet geprikt.

17.34 uur

Ecolo zou graag nog eens samenkomen in augustus, maar de meerderheid is daar niet voor gewonnen. Zij zouden liever wachten tot de volgende al geplande vergadering in september. "We zijn in een crisissituatie", zegt Jean-Marc Nollet (Ecolo). "We kunnen niet stoppen tot het werk is afgerond." Even verhitten de gemoederen.

17.20 uur

"We hebben nu enkele uren gediscussieerd. De vraag is wat we nu voorts doen", zegt voorzitter Jean-Marc Delizée (PS). Daarna barst een nieuwe discussie over een brief die voormalig minister Brosus nog heeft gekregen van het FAVV op 25 juli. Minister Ducarme beschuldigt enkele collega's ervan om "van een Europees probleem een Belgisch probleem te maken uit politieke gewin". "Kunt u ons dat document zo snel mogelijk bezorgen", vraagt Jean-Marc Nollet (Ecolo).

17.11 uur

"Die nota (red. over de fipronil die eind vorig jaar is gevonden in Nederland) is toch niet met de postduif bij het FAVV terechtgekomen", vraagt Michel de Lamotte (CDH) zich af. "Ik geloof niet in zo'n toeval. Wat is de bron van die precieze nota?"

17.06 uur

"De nota in kwestie (red. over de fipronil die eind vorig jaar is gevonden in Nederland) dateert van 26 juli", zegt Diricks op expliciete vraag van Jean-Marc Nollet (Ecolo).

17.02 uur

"Wij horen u Nederland grote verantwoordelijkheid geven, maar is dat nu in stallen of in eieren gevonden", vraagt Lambrecht. "In ons rapport staat dat het gebruik ervan in de Nederlandse pluimveesector teruggevonden", zegt FAVV-directeur Diricks. "Als het in de kip zit, zit het ook in het ei", zegt minister van Volksgezondheid Maggie De Block.

16.58 uur

Volgens SP.A-Kamerlid Annick Lambrecht ontkent het Nederlandse Voedselagentschap de beschuldigingen van Ducarme. Die heeft eerder vandaag gezegd dat er in november 2016 al fipronil is ontdekt bij de noorderburen. "Wie spreekt er de waarheid", vraagt ze zich af. Ducarme zegt dat het in een rapport staat dat hij van het Belgische Voedselagentschap heeft gekregen.

16.50 uur

"We hebben alle maatregelen genomen om de producten waarvan wij weten die besmet zijn, van de markt te halen", zegt Diricks. "Waarom kunt u dat dan niet vanavond nog eens herhalen dat het veilig is", vraagt Annick Lambrecht (SP.A) zich af. "Er is een verschil tussen niet-conform en veilig", antwoordt Diricks. "Boven de 0,005 mg wil niet zeggen niet veilig. Eronder wil zeggen dat er een te grote onzekerheid is in de analysemethode. Er is geen gevaar voor de volksgezondheid."

16.35 uur

"Ik denk niet dat we ons hebben weggestopt achter het lopende gerechtelijke onderzoek", zegt de FAVV-directeur. "We hebben de informatie zo goed mogelijk proberen te brengen." Diricks benadrukt dat een risicoloze maatschappij niet bestaat. "We hebben altijd geprobeerd een geruststellende boodschap te brengen, als dat kan." De topman zegt ook dat hij niet beweert dat alles perfect loopt. "We werken voortdurend aan het verbeteren van onze werking met de middelen die we hebben."

16.31 uur

"We onderzoeken hoe het komt dat er zo'n groot verschil was tussen de initiële analyse en de tegenexpertise", zegt Diricks van het FAVV. Het verschil tussen beide analyses was erg groot. Het eerste resultaat was ver onder de Europese maximumnorm. De tweede analyse lag wél boven de norm.

16.27 uur

"Mijn hart bloed ook voor het FAVV. Ik stond mee aan de wieg van het agetnschap en nu draait het vierkant", zegt Anne Dedry van Groen. "We zitten hier als volwassenen de discussiëren en ik vind het jammer dat u meteen zo in een kramp schiet."

16.19 uur

"Ik vind het erg moeilijk om op de website van het FAVV de lijst terug te vinden van de producten die worden gecontroleerd", zegt Michel de Lamotte (CDH). De Lamotte is het ermee eens dat de heisa niet moet worden opgeklopt, maar benadrukt wel dat er wel degelijk iets aan de hand is. "Het is niet omdat we hier vandaag samen zitten dat de storm morgen gaat liggen. Het vertrouwen moet worden hersteld."

16.08 uur

"U zegt wel dat de besmette eieren weg zijn, maar die zitten nog in de mayonaise en andere afgeleide producten die nog worden verkocht", zegt Jean-Marc Nollet (Ecolo) aan het adres van minister Ducarme. "U kunt niet met zekerheid zeggen dat er geen besmette eieren in die producten zitten. De besmette eieren van gisteren zitten nog in de afgeleide producten van vandaag."

15.55 uur

"Ik blijf erbij dat het FAVV de minister veel te laat heeft ingelicht", zegt Annick Lambrecht (SP.A). "Als u met een gerechtelijk onderzoek start, moet u uw minister inlichten." Lambrecht hekelt ook de reactie van het FAVV op de communicatiekritiek. "U vindt dat u duidelijk hebt geantwoord of we nog eieren mogen eten? Mocht u dat gedaan hebben, dan waren we niet vroeger uit vakantie teruggekomen en zaten we hier niet in deze commissie. Zeg vanavond op het nieuws duidelijk dat we alles mogen eten, omdat alles boven de maximumnorm nooit in de voedselketen komt."

15.52 uur

"Ik heb een wrange smaak in mijn mond als ik dat hoor", zegt Diricks van het FAVV. CD&V-Kamerlid had gezegd dat ze het jammer vond dat er een fout zat in de codes van de eieren die gisteren zijn vrijgegeven. "Sommige van mijn mensen zijn al weken non-stop aan het werk. Als men dan wordt aangepakt op één cijfertje dat wegvalt. Ik vind dat dit niet kan."

15.48 uur

"Ik heb de indruk dat het FAVV het probleem wat heeft onderschat", zegt Leen Dierick (CD&V). "U zegt dat u de minister alleen bij grote problemen op de hoogte brengt, maar hier was dat misschien nodig geweest." Ze hoopt dat er op het vlak van de communicatie lessen worden getrokken.

15.41 uur

De Block benadrukt dat ze nooit de bedoeling heeft gehad om iets te minimaliseren. "Er is geen enkel ei dat boven de maximumnorm zit in de voedselketen beland", zegt de minister van Volksgezondheid op een opmerking van de PS. "We hebben net allerlei maatregelen genomen. Dat is toch niet minimaliseren?"

15.28 uur

"Om goed te werken heeft het FAVV de nodige middelen nodig", zegt Fabienne Winckel (PS). "Uw regering heeft al grote besparingen uitgevoerd bij het agentschap en daarmee komt de voedselveiligheid in gevaar." De Franstalige socialisten vragen zich ook af of de regeling tussen minister Ducarme anders is dan tijdens zijn voorganger Borsus.

15.23 uur

"Alleen de dosis bepaalt of iets giftig is. Het echte probleem hier is fraude", zegt Kamerlid Jan Vercammen (N-VA). "Natuurlijk is er een voorzorgsprincipe, maar er is ook een principe van proportionaliteit. Er is nog niemand ziek geworden en geen enkele kip gestorven." Volgens Vercammen is "moord en brand" roepen on zijn vergelijkingen met de dioxinecrisis niet op zijn plaats. "Het FAVV heeft bewezen dat het goed werk levert, misschien niet altijd snel genoeg. Onze controlesystemen hebben gewerkt."

15.20 uur

De ministers en de directeur van het FAVV hebben de vragen beantwoord. Nu kunnen de Kamerleden reageren op de antwoorden die ze hebben gekregen.

15.14 uur

"Als Agentschap hebben we altijd een klaar en duidelijk antwoord proberen te geven op de vraag of de eieren nog veilig zijn met de gegevens die we op dat moment hadden", zegt Dierickxs over de kritiek op de manier waarop het Voedselagentschap de laatste tijd heeft gecommuniceerd naar de buitenwereld. "In elke stap die we gezet hebben, kunnen we zeggen dat we de Europese regels hebben gevolgd."

15.11 uur

"We krijgen ongeveer 10 audits per jaar", zegt de FAVV-directeur op de vraag van een doorlichting die veel partijen vragen. "De Europese Commissie komt jaarlijks langs. Verschillende landen waar we naar exporteren komen onze controles bekijken." Volgens Diricks zijn we een voorbeeldland. "Men komt kijken hoe we het hier organiseren."

15.09 uur

"Als onze Nederlandse collega's de besmetting van eind vorig jaar hadden doorgegeven, dan hadden we dat meegenomen in onze risicoanalyse en hadden we mogelijk op fipronil getest", zegt Diricks die ook zegt dat als de Nederlanders sneller hadden gereageerd op vragen in juni, er veel tijd zou zijn gewonnen.

15.08 uur

"Tegenexpertises die de initiële resultaten tegenspreken zijn zaken die nu eenmaal gebeuren", zegt de FAVV-topman. "Er wordt onder serieuze druk gewerkt."

15.00 uur

"Het is niet omdat een product verboden is, dat we er niet naar zoeken", benadrukt Diricks. "Het is omdat er uit een risicoanalyse blijkt dat er geen nood voor is."

14.56 uur

Herman Diricks, de directeur van het Federaal Voedselagentschap FAVV, neemt voor het eerst vandaag het woord. "Als er een bepaalde controle wel of niet wordt uitgevoerd, dan is daar een goede reden voor", zegt hij bij aanvang. Dat wordt volgens de FAVV-directeur jaar per jaar bekeken op basis van informatie van eigen land, maar ook uit het buitenland. Die planning wordt ook bekeken met de stakeholders.

14.55 uur

"Hoelang het al bezig is, is inderdaad een terechte vraag", merkt De Block op. "Ik hoop dat het gerechtelijk onderzoek daar uitsluitsel over biedt. Die eieren zijn al allemaal weg."

14.54 uur

"Als u mij vraagt of ik eieren die ik twee maanden geleden nog mag opeten, dan zou ik daar niet meer aan beginnen. Om andere redenen natuurlijk. Daar heb ik geen wetenschappelijke bewijzen voor, maar put ik uit mijn ervaring als huisarts."

14.47 uur

"In België hanteren we wel degelijk even strenge normen als in andere landen van de Europese Unie", benadrukt minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD). Ze antwoordt daarmee op een vraag van Hendrik Vuye.

14.41 uur

"Dit is geen Belgische probleem. Het is een Europees probleem", zegt Ducarme. "We hebben contacten met onze Nederlandse collega's, maar het is niet gemakkelijk om dit met een buurland voor te hebben." Er moeten volgens Ducarme op Europees niveau enkele initiatieven worden genomen.

14.36 uur

Minister Ducarme is begonnen aan het beantwoorden van de vele vragen van de commissieleden. "Ik snap de kritiek deels wel, maar er zijn stappen ondernomen door het FAVV", zegt hij onder meer. Hij geeft de hete aardappel ook deels door aan FAVV-directeur Herman Diricks die volgens Ducarme "in alle transparantie" zal antwoorden.

14.14 uur

"Als ik als FAVV-directeur zou vinden dat ik niet snel genoeg antwoord van Nederland krijg, dan zou ik mijn voogdijminister verwittigen", zegt Anne Dedry van Groen. "De zwartepiet aan Nederland geven is een non-argument omdat we veel sneller het Europees waarschuwingssysteem in gang hadden kunnen steken." Ook Groen hekelt de autocontroles en verbindt die met besparingen bij het FAVV. Dedry vraagt net als verschillende andere Kamerleden een doorlichting van het Voedselagentschap.

14.04 uur

"Wanneer er in het ei bepaalde producten worden vastgesteld, veronderstel ik dat ze ook in het ei zitten. Ik heb vernomen dat de testen op de kippen zelf nog niet zijn begonnen", zegt Hendrik Vuye van Vuye en Wouters. "Op een of andere manier belanden de legkippen ook in de voedselketen, al was het maar in de veevoeder." Ook Vuye vraagt zich af waarom er geen controles gebeuren op fipronil. "Volgens Test-Aankoop zijn er minder tests door besparingen, klopt dat?"

13.37 uur

Na een pauze van een 20-tal minuten is de zitting opnieuw geopend. CDH-Kamerlid Michel de Lamotte vangt aan. "Overweegt u bijkomende controles in industrieën die eieren verwerken", vraagt de Lamotte zich af. Later voegt hij er nog aan toe dat het "onacceptabel is dat de burgers zolang in het ongewisse zijn gebleven". CDH vraagt een audit van het federaal voedselagentschap FAVV. "Een orgaan zoals het comité P bij de politie", zegt hij.

13.18 uur

Er wordt even gepauzeerd. Na de pauze volgen nog enkele vragen vooraleer een eerste ronde van antwoorden wordt gegeven.

12.51 uur

Ecolo vraagt zich af of het product langer is gebruikt in België. Volgens Jean-Marc Nollet heeft een Belgische firma in Roemenië fipronil aangekocht en is de factuur voor die transactie uitgeschreven in mei 2016. Meer dan een jaar voor de besmetting is vastgesteld. "Het probleem is dus potentieel veel groter dan tot nu is aangenomen", zegt hij. Nollet hekelt voorts dat er niet op fipronil wordt gecontroleerd, "omdat het product verboden is".

12.39 uur

Volgens minister De Block (Open VLD) heeft Kamerlid Lambrecht (SP.A) niet goed geluisterd. "U zegt dat u in de war bent en zo komt u ook over", zegt De Block die voorts hekelt dat ze heel luid spreekt. "Ik ben bezorgd om de volksgezondheid en ook om de oren van de mensen hier in de zaal." Lambrecht noemt de reactie van De Block denigrerend. "Ik ben zeer kwaad, daarom dat ik zo luid spreek."

12.27 uur

SP.A is naar eigen zeggen nog meer verward dan voor de commissiezitting. "Ik weet nog altijd niet of ik de eieren in mijn koelkast mag opeten", zegt Annick Lambrecht. Er wordt gehekeld dat vooral  Nederland de vinger wordt gewezen terwijl er volgens SP.A "structurele problemen zijn" met de werking van het Voedselagentschap FAVV.

Open VLD stelt zich vragen bij de communicatie vanuit Nederland. "Waarom heeft Nederland moedwillig informatie achtergehouden als die informatie expliciet wordt gevaagd door ons land", vraagt Nele Lijnen zich af.

CD&V wil steun aan de getroffen landbouwers. "Het gaat hier ook om een persoonlijk en een economisch probleem", zegt Leen Dierick. "De boerenbond spreekt over 10 miljoen euro schade."

De commissieleden stellen nu om de beurt hun vragen aan de ministers. Straks zullen die alle vragen na elkaar beantwoorden. De meeste commissieleden hebben veel vragen, waardoor dit nog even kan duren. Er zijn onder meer vragen over de communicatie van het Federaal Voedselagentschap (FAVV), over het gebrek aan transparantie en hoe het komt dat de minister pas een maand na de eerste melding op de hoogte is gebracht. Verschillende commissieleden vragen ook een doorlichting van het FAVV en steun aan de getroffen bedrijven.

11.23 uur

"Er is nooit een ei dat boven de Europese waarde zat in de voedselketen terechtgekomen", verzekert De Block ons. Eerder verduidelijkte ze al -hoewel er strikt genomen geen terugroepactie nodig was- dat alle besmette eieren uit de voedselketen zijn gehouden. Vanuit wetenschappelijk onderzoek blijkt volgens De Block dat enkel bij grote hoeveelheden fipronil gevaar is.

11.16 uur

"De veiligheid van ons voedsel is van het grootste belang", zegt minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD). "Bevoegdheid van de voedselveiligheid en het agentschap valt onder minister van Landbouw Ducarme." Volgens De Block is ze -zoals afgesproken- op dezelfde dag verwittigd van de besmetting als toenmalig minister Borsus. "Toen was er geen enkel gevaar voor de gezondheid."

"Een maand lang zaten we zonder enige informatie vanuit Nederland. We hebben dus geen toegang gehad tot de klantenlijst van de Nederlandse leverancier. Als een land als Nederland dergelijke informatie niet deelt dan is dat een groot probleem", zegt Ducarme. Ons voedselagentschap heeft dus geen degelijke perimeter kunnen afsluiten en pas laat aan testen kunnen beginnen. "Ik heb mijn Nederlandse collega om uitleg gevraagd."

Ducarme is ook scherp voor FAVV-directeur Herman Diricks. "Waarom heeft het een maand geduurd vooraleer de minister van Landbouw op de hoogte is gebracht", vraagt hij zich af. Ook het gebrek aan transparantie wordt gehekeld

10.58 uur

"Er blijkt vrij snel een link met een producent in Nederland", gaat de Landbouwminister voorts. Het FAVV informeert daarop volgens Ducarme via de Europese meldingskanalen hun Nederlandse collega's. Eind juni ontvangt het FAVV de melding vanuit Nederland dat ze controles hebben uitgevoerd, maar ze hebben nog steeds geen informatie over de Belgische klanten van de Nederlandse producent van het product dat fipronil bevat.

"Het FAVV heeft begin juli al 7 keer officieel aan hun Nederlandse collega's gevraagd naar meer informatie en naar een klantenlijst van de Nederlandse producent van het product dat fipronil bevatte", zegt Ducarme. "Het onderzoek wordt in handen genomen van het Nederlandse gerecht, waardoor de informatie waar het FAVV al een maand om vraagt niet meer mag worden gegeven."

In Nederland zouden volgens Ducarme in november 2016 al fipronil zijn vastgesteld in eieren.

10.52 uur

Ducarme gaat verder: "Op 8 juni blijkt uit een onderzoek uit Duitsland dat niets aan de hand is. Alles valt binnen de Europese normen." Enkele dagen later stelt het FAVV vast dat de verschillende onderzoeken niet op dezelfde manier zijn uitgevoerd. Het agentschap probeert daarop verder alle getroffen eieren te traceren.

10.50 uur

"Het ministerie van Justitie heeft me in het belang van het onderzoek gevraagd om geen namen vrij te geven", zegt minister Ducarme. "De fraudeurs moeten zwaar worden gestraft. Ze hebben niet getwijfeld om te spelen met de gezondheid van de burgers."

10.47 uur

Ducarme geeft een samenvatting van een rapport van het FAVV dat hij gisterenavond heeft gekregen. "Op 2 juni is een tegenexpertise gevraagd door een pluimveebedrijf dat een fipronilwaarde had van 0,92 mg. Boven de Europese maxima dus", zegt hij. Daarna zijn door het FAVV op juni nieuwe stalen genomen. "De laatste dagen zijn de controles onder vuur genomen, maar dat we op de hoogte zijn deze besmetting is net door die controles."

10.38 uur

Ducarme engageert zich om Nederlands te leren. "Vandaag zal ik enkel in het Frans praten", zegt hij voorts. "Het gaat om een gevoelig debat en ik wil in volledige transparantie communiceren."

Waar is de voorganger van minister Ducarme? De landbouwminister is nog een maand in functie. Zijn voorganger Willy Borsus is vandaag niet aanwezig. Verschillende commissieleden reageren teleurgesteld. Toen de besmetting plaats vond, was Brosus nog Landbouwminister dus zou het volgens hen logisch zijn, mocht ook hij hier aanwezig zijn.

De commissie gaat van start.

Minister Ducarme hekelt op voorhand aan de pers de informatie-uitwisseling tussen het Federaal Voedselagentschap FAVV in ons land en de tegenhanger in Nederland. "Had het Nederlandse agentschap bepaalde informatie sneller doorgegeven aan het Belgische, dan hadden we sneller kunnen werken", zegt hij.

De meeste commissieleden zijn intussen aangekomen. De zitting zal zo dadelijk beginnen.

De commissie begint normaal gesproken om 10.15 uur. Landbouw-minister Denis Ducarme (MR) en minister voor Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) zullen de vragen beantwoorden van de commissieleden. De commissie is speciaal voor deze crisis bijeengekomen en bestaat uit leden van de commissies Landbouw en Volksgezondheid.

De pers installeert zich in de commissiezaal. Het valt op dat niet alleen Belgische journalisten en cameraploegen massaal aanwezig zijn. Er zijn onder meer ook Duitse en Nederlandse ploegen gespot. De besmetting is eerst in ons land vastgesteld, maar lijkt groter bij onze buurlanden.

Meest gelezen