Van calimero tot lassie: 10 personages die de Van Dale haalden

Een obsessieve fan van een beroemdheid. In Groot-Brittannië wordt hij wel eens een "stan" genoemd. En dat is volledig te danken aan Eminem, dat eind 2000 het gelijknamige nummer uitbracht over - jawel - een obsessieve fan die geen antwoord krijgt van de rapper op zijn brieven. Na zestien jaar is het woord nu ook erkend door het Oxford English Dictionary, zeg maar de Dikke Van Dale van de Engelse taal.

Maar ook in het Nederlands kennen we zulke woorden, we lichten er 10 voor u uit.

Hangt u soms de calimero uit? Of vindt u vooral dat uw vrienden dat al te vaak doen? Volgens Van Dale is een calimero iemand die zich "systematisch tekortgedaan of vernederd voelt en daarover klaagt". 

Een omschrijving die perfect overeenkomt met de karaktereigenschappen van het tekenfilmkuiken Calimero, dat vooral bekend is van de zin "zij zijn groot en ik is klein en dat is niet eerlijk". 

Stel het u even voor: uw buurvrouw heeft een nieuwe hond gekocht en is er dolenthousiast over. U wilt de pret niet bederven en vraagt beleefd naar het ras van de viervoeter die het gezin zal vervoegen. Als ze het vervolgens over een lassie heeft, weet u meteen wat ze bedoelt. De term komt uit de gelijknamige tv-reeks die van 1962 tot 1980 werd uitgezonden en ging over een hond, jawel, Lassie. 

Oh ja, de officiële term van het ras was, is en blijft een Schotse collie. Iets om mee op te scheppen, bij de buurvrouw. 

Judas Iskariot. Wie een notie heeft van het Nieuwe Testament, hoort nu op z'n minst een belletje rinkelen. Jawel, het gaat om diegene die Jezus heeft "overgeleverd" - oftewel "verraden" - aan de Romeinse autoriteiten, waarna hij gekruisigd werd.

Ondertussen is een judas ook een ingeburgerd begrip dat vooral wordt gebruikt voor een "verraderlijk mens".

Wie wat verder kijkt in het woordenboek ziet daar ook "judaskus" opduiken, een woord dat wordt gebruikt voor "een verraderlijke kus". 

Wie is er vanavond bob? Het is een vraag die in menig gezin een - soms beperkte, soms behoorlijk grote - discussie veroorzaakt op zaterdagavond. U weet het maar al te goed, als u uiteindelijk het kortste strootje trekt, zit er niets anders op dan de avond door te brengen op water of frisdrank.

Want een bob is iemand die tijdens het uitgaan geen alcohol drinkt om zo zijn vrienden of familie veilig naar huis te kunnen brengen. Zo hebben we het geleerd van de jarenlange campagne van het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid en zo staat het bijgevolg in ons geheugen gegrift. 

Een gespierde man wordt ook wel eens een tarzan genoemd. Het woord mag ondertussen goed ingeburgerd zijn, ook hier begon het allemaal met een fictief hoofdpersonage uit de romans van Edgar Rice Burroughs. De schrijver maakte meer dan twintig boeken waarin de sterke man uit de jungle centraal stond.

Nu we het toch over sterke mannen hebben. Bent u het beu om manlief telkens als tarzan te benoemen? Geen probleem, want ook "jerommeke" kan perfect dienen als nieuw koosnaampje. 

Het woord is afgeleid van Jerom uit de stripreeks "Suske & Wiske" van Willy Vandersteen en betekent letterlijk "een gedrongen, gespierde man". 

We blijven niet bij de sterke mannen, beloofd. Maar nog eentje, om het af te leren. Want ja, ook "superman" heeft als betekenis in Van Dale een "zeer sterke man". Al heeft hij ook een extra kenmerk. Hij kan alles, zo blijkt uit de beschrijving. 

De term is uiteraard ook hier afkomstig van het gelijknamige stripfiguur uit de albums van Jerry Siegel en Joe Shuster.

Een meisje uit de (pre)puberteit die seksuele gevoelens en ervaringen oproept en uitstraalt. Noem ze gerust een lolita, zo bevestigt Van Dale. 

Het woord komt uit het Engels en is ook hier genoemd naar het hoofdpersonage van de gelijknamige roman van de Russisch-Amerikaanse schrijver Vladimir Nabokov. Daarin begint een gecultiveerde literaire wetenschapper een relatie met een 12-jarig meisje.

Haalt u een marcelleke uit de kast? Of spreekt u toch over een "mouwloos onderhemd"? Wellicht eerder het eerste. En ook al lijkt het niet zo, ook hier is er een verwijzing naar een persoon. 

Volgens de legende zou de term in ons land namelijk een hommage zijn aan de Franse bokser Marcel Cerdan, die zich vaak in zulke mouwloze shirts liet zien of zelfs soms zijn mouwen afscheurde. Uiteindelijk begon Etablissements Marcel in Parijs de onderhemdjes te produceren. En even later was de term "marcelleke" een feit. 

We begonnen dit lijstje met iemand die zich systematisch tekortgedaan voelt (een calimero, juist, tien op tien). Eindigen doen we met iemand die "blindelings ijvert voor hersenschimmige idealen". Een donquichot, zowaar.

De naam komt van Don Quichot, de dolende ridder uit "De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha" van de Spaanse schrijver Miguel de Cervantes.