Doorbreek het taboe: "Niet elke moeder voelt zich meteen mama"

"Er is geen enkele moeder die ik ken die zich nooit de vraag gesteld heeft of ze een goede moeder is of geweest is. Ben ik goed of slecht bezig? Het valt op hoe zeer mama's binnen die uitersten over zichzelf beginnen te denken. Hoe doe ik het, hoe ben ik naar mijn kinderen? Een pertinente vraag", zegt Marijke Libert in "Bonus" op Radio 1.

Alle moeders kregen dezelfde eerste vraag: "Wanneer is jouw moedergevoel ontstaan?" Een ogenschijnlijk simpele vraag, met een heel complex antwoord. "Mensen gaan er vaak van uit dat moedergevoel iets is wat er haast automatisch is, 'op afroep'. Je baby wordt geboren, je sluit hem of haar in je armen, borstvoeding, en huppa, there we go met dat moedergevoel. Dat blijkt echt niet altijd zo. Je niet meteen mama voelen blijft taboe."

"Ik heb mama's geïnterviewd die zich op hun 16 jaar al een mama voelden, zich dan al een moederkloek noemden, het moederen zat er toen al in. Ik heb mama's geïnterviewd die tijdens hun zwangerschap een verbinding met de baby in hun buik voelden ontstaan. En ik heb mama's geïnterviewd die me zeiden dat het zeker een jaar geduurd heeft voor ze zich een béétje mama begonnen te voelen."

"Ik wist het ergens al wel, maar moedergevoel is echt niet zo evident."

Mama's gingen meteen heel diep in hun gevoel toen ze die vraag kregen, zegt Libert. "Ik heb ook heel bewust die vraag als eerste gekozen. Ik wilde echt in het hart, in de buik, in het wezen, in het instinct van moeders kijken, ik wilde geen boek met het opgestoken vingertje, met opvoedingstips. Via die vraag kwam ik er heel snel en heel direct bij, zat je meteen met heel diepe gevoelens."

Het was confronterend, er kwamen dikwijls tranen aan te pas. "Als je in het hart en de ziel van moeders kijkt, raak je meteen gevoel. Soms kleine dingen, soms ook grote. Kinderen die hun moeder verstoten bijvoorbeeld. Of een intens schuldgevoel omdat ze er een bepaalde periode in haar leven niet voor haar kind is kunnen zijn. Ik heb zelden zoveel gesprekken gehad waar zoveel gehuild is."

De moeders komen uit alle mogelijke klassen en standen, leeftijden en geaardheden. In hun verhalen is er één rode draad. "Echt elke moeder zei hetzelfde zinnetje: 'ik heb mijn best gedaan'. Ook al plaatsen ze zelf kanttekeningen en zijn er opmerkingen, altijd komen ze op het einde op dat zinnetje uit", zegt Libert.

"Niemand zegt van zichzelf dat ze een slechte moeder is. Een beetje verwonderlijk dacht ik, omdat elke mama wel die angst heeft. Ja, op dat en dat moment in mijn leven ging het moeilijk, was ik niet zo goed bezig als mama, was ik maar zo veel punten waard op de moederschaal. Maar eigenlijk, uiteindelijk, gemiddeld in mijn leven, heb ik het niet zo slecht gedaan."

Sommige mama's kwamen relatief snel bij dat eindpunt terecht, bij anderen duurde het veel langer. "Maar als je doorpraatte, durfden ze uiteindelijk toch zeggen, toegeven: 'awel ja...'"

Een van de geïnterviewde vrouwen is de moeder van Jordy, de jongen die vorige zomer gestorven is, alleen in zijn tentje, nadat hij uit de jeugdhulpverlening ontslagen was. "Ik heb gewoon geluisterd. Ik heb haar verhaal opgetekend zoals het is, zonder een oordeel te vellen. Ze zei me dat het de eerste keer was dat zij gehoord werd, dat zij haar verhaal kon doen. Over de omstandigheden waarin alles gebeurd is, is zij nooit bevraagd. Dat vond ik heel frappant."

Ook Marijke Libert zelf is een van de honderd mama's, haar zoon heeft haar geïnterviewd. "Ik wilde al langer iets maken rond het moederschap, hij is aan het uitvliegen, en hij is zelf ook bezig met documentaires. Toen ik hem over mijn plannen vertelde, zei hij: 'Mama, mag ík jou dan interviewen?' Het was een heel mooi gesprek, een heel emotioneel verhaal. We hebben samen zitten huilen."

Een boek over moeders en hun moedergevoel, dan stelt zich automatisch de vraag: wat met de vaders en hun vadergevoel? "Het is heel vreemd hoe de moeders in hun verhaal níet beginnen over de vaders. Het is hún kern, hún gevoel. Ik zag tijdens die gesprekken wel heel veel vaders thuis. Zij stellen zich ook vragen, maar op een andere manier. Ik weet niet of je de vraag 'ben ik een goede vader' op dezelfde manier kan stellen als 'ben ik een goede moeder'".

• "Ben ik een goede moeder? 100 vrouwen over de belangrijkste vraag in hun leven"
• Auteur: Marijke Libert
• Uitgeverij: Manteau
• Verschijningsdatum: woensdag 10 mei 2017
• ISBN: 9789022333846