"Laat elk kind geregeld dezelfde standaardtoetsen afleggen"

Leerlingen zouden op verschillende momenten in hun schoolcarrière standaardproeven moeten afleggen, voor de belangrijke basisvakken. Met dat voorstel komen enkele onderwijsspecialisten van de Universiteit Antwerpen naar buiten in De Standaard. In onze buurlanden bestaan die proeven al, en meten ze gestandaardiseerd zowel het niveau van leerlingen als scholen.
AP2013

"Een gestandaardiseerde toets is een proef die netjes weerspiegelt wat je als leerling moet kennen. Tegelijk is de toets zodanig opgebouwd, dat als je hem een tweede keer zou afnemen, dat je dan nagenoeg hetzelfde resultaat bekomt. Op die manier heb je een valide en solide testinstrument", legt Martin Valcke, hoogleraar onderwijskunde (UGent) uit.

Bedoeling is om ook in ons land leerlingen in alle scholen voor dezelfde vakken exact dezelfde toets te laten afleggen, zowel op het einde van het lager onderwijs als na de verschillende graden van het secundair onderwijs. Niet voor alle vakken weliswaar, maar enkel voor de "cruciale basisvakken", zoals talen en wiskunde. Onder meer Frankrijk heeft al zo'n test, de bac.

Onderwijsvrijheid

Aan het einde van de lagere school organiseren de verschillende onderwijsnetten in ons land al verschillende soorten testen, maar een standaardinstrument om het niveau van een leerling te meten, is er niet. Bovendien zijn de huidige toetsen, waaronder de interdiocesane proeven in het katholiek onderwijs en de OVSG-toets in het stedelijk, gemeentelijk en Gemeenschapsonderwijs, niet verplicht voor scholen. Niet elke leerling wordt dus op dezelfde manier getoetst.

Dat de standaardproeven in ons land tot dusver niet bestaan, heeft te maken met de organisatie van het onderwijs. "In artikel 17 van onze grondwet staat dat het onderwijs in ons land, en de inrichting ervan, vrij zijn. Dat betekent dat de overheid zich niet bemoeit met de vormgeving van het onderwijs of de toetsingsmethoden. Die lijn wordt ver doorgetrokken", aldus Valcke. "Over de dagelijkse werking van het onderwijs, heeft de overheid dus niets te zeggen. Het enige wat de staat kan vragen, is dat alle scholen dezelfde eindtermen nastreven en ook effectief bereiken."

Voor- en nadelen

De standaardtoets zou volgens Valcke zowel voor leerlingen als scholen veel voordelen hebben. "Zo'n test zou een vast ijkpunt kunnen worden om leerlingen met elkaar te vergelijken, en met de norm. Nu hanteert elke school, of zelfs elke leerkracht, eigen toetsmethodes, al dan niet uit commerciële handboeken. Enige vergelijking is in dat kluwen onmogelijk."

Toch schuilt er ook een nadeel in de test, waarschuwt Valcke. "Het zou niet verstandig zijn om de resultaten van die testen openbaar te maken. Op die manier ontstaat er een ranking tussen scholen, zoals die in de VS of Nederland al te raadplegen zijn. Dat lijkt me niet wenselijk", zegt Valcke.

"Een tweede gevaar is dat kinderen niet enkel meer vergeleken zullen worden met de norm, maar ook met elkaar, of dat klassen of zelfs hele scholen zich met elkaar gaan vergelijken. Dat kan een teaching to the test-systeem in de hand werken, waarbij leerlingen zich concreet gaan voorbereiden op de test. Dat zou de resultaten ervan vertekenen."

Wanneer?

Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) laat aan De Standaard weten dat ze het voorgestelde systeem laat onderzoeken. Toch is Valcke optimistisch dat de standaardtoets er effectief komt. "Er staat vandaag veel druk op ons onderwijs. Leerkrachten moeten met verschillende leerlingen kunnen omgaan, onder meer door de invoering van het M-decreet. Daarom is een goed toetsingsinstrument van grote waarde. Zo weten zowel ouders als kinderen beter waar ze aan toe zijn."

Meest gelezen