Antipsychotica en antidepressiva bij kinderen: waarvoor worden ze gebruikt?

Minderjarigen blijken steeds vaker antipsychotica en antidepressiva te slikken. Opvallende cijfers, maar over welke medicijnen gaat het dan precies? "De namen van de groepen geneesmiddelen zijn hier een beetje misleidend", vertelt kinderpsychiater Marina Danckaerts. "Ze worden in de eerste plaats gebruikt voor psychose en depressie, maar hebben bij zowel kinderen als volwassenen ook andere toepassingen." Samen met collega-psychiater Lieve Swinnen legt ze de verschillen uit.
Alice S. / BSIP

1. ANTIPSYCHOTICA

Doel? "Antipsychotica zijn in de eerste plaats gedrags- en agressieregulerende middelen. Ze zorgen ervoor dat kinderen minder sterk zullen reageren op bepaalde prikkels", zegt dokter Swinnen.

"Antipsychotica worden vooral gebruikt bij gedragsstoornissen", vult professor Danckaerts aan. "Bijvoorbeeld bij kinderen met autisme, maar ook bij kinderen met een verstandelijke beperking om vormen van agressie en irritabiliteit in te perken."

Symptomen? Agressief gedrag, onhandelbaar gedrag of ticks.

Bijwerkingen? "In tegenstelling tot bijvoorbeeld antidepressiva, kunnen antipsychotica best veel nevenwerkingen veroorzaken", waarschuwt professor Danckaerts. "Zo kunnen patiënten erg verdikken van de medicijnen. Als je het geneesmiddel dan op lange termijn gebruikt, kan die zwaarlijvigheid de nodige gezondheidsproblemen met zich mee brengen. Daarnaast heeft een kleine 15 procent van de kinderen die antipsychotica gebruikt ook last van een vertraagde motoriek of abnormale bewegingen."

Voorbeelden? De bekendste antipsychotica zijn Risperdal en Abilify.

2. ANTIDEPRESSIVA

Doel? "Antidepressiva worden ook wel stemmingsverbeteraars genoemd en worden vooral gebruikt tegen angst, depressie en paniekaanvallen," verklaart Lieve Swinnen. Belangrijk is wel: hoe jonger het kind, hoe minder goed het antidepressivum werkt.

Symptomen? "De criteria voor depressie zijn dezelfde voor kinderen als voor volwassenen", verklaart Danckaerts, "namelijk een ongelukkige en futloze stemming, lichamelijke klachten zoals slaapstoornissen of een gebrek aan eetlust, en moedeloosheid." Dokter Swinnen benadrukt echter dat het vaak de secundaire kenmerken zijn - zoals huilen, slecht slapen of agressief gedrag - die bij kleine kinderen als eerste opvallen: "Na verder onderzoek wordt vaak dan pas een depressie vastgesteld."

Bijwerkingen? "Over het algemeen vertonen antidepressiva niet zo'n sterke bijwerkingen als antipsychotica", zegt Danckaerts. Wel kunnen patiënten geconfronteerd worden met bijvoorbeeld slaperigheid, sufheid, een versnelde hartslag of een vermindering van seksuele gevoelens.

Voorbeelden? Citalogram, Escitalopram, Prozac en Fevarin.  

3. RILATINE EN ANDERE STIMULANTIA

Doel? "Amfetaminen (of stimulantia, red.) zijn in tegenstelling tot de antipsychotica geen kalmerende, maar stimulerende middelen", benadrukt Lieve Swinnen het verschil. "Rilatine stimuleert de lichamelijke systemen die remmen en sturen. Dat zorgt ervoor dat het kind zich beter kan concentreren en focussen."

Symptomen? "Rilatine is specifiek bedoeld voor kinderen met ADHD, maar wordt niet voorgeschreven bij gedragsstoornissen", vult Danckaerts aan. "Dat zijn twee heel verschillende dingen. Kinderen met ADHD kunnen soms wel moeilijk gedrag vertonen en zich bijvoorbeeld erg ongeduldig opstellen, maar dat betekent niet dat hij of zij ook met een gedragsstoornis kampt."

Meest gelezen