Zieken kosten overheid volgend jaar voor het eerst meer dan werklozen

De omslag in de uitgavenbalans van de sociale zekerheid is historisch: nooit eerder lagen de uitgaven voor arbeidsongeschiktheid hoger dan die voor de werkloosheid. Volgens de prognose van het kabinet De Block stijgen de uitgaven voor arbeidsongeschiktheid in 2017 naar 7,96 miljard euro voor 2,5 miljoen Belgen met een langdurige ziekte of handicap. Tegelijk zet de dalende tendens in de uitgaven voor werkloosheidsuitkeringen zich verder, tot een totaalbedrag van 7,79 miljard euro volgend jaar.

Volgens arbeidseconoom Stijn Baert (UGent en UAntwerpen) liggen er twee oorzaken aan de basis van deze omslag. "We zien dat de lang voorspelde vergrijzing nu effectief toeslaat. En oudere werknemers worden vaker zieker dan jongeren", legt hij uit in "De ochtend".

"Anderzijds zien we hierin een rechtstreeks effect van het regeringsbeleid. De regering Michel zet in op jobs, jobs en jobs. Ze hebben enkele poortjes richting het brugpensioen gedicht, terwijl de poort van de ziekteverzekering wel nog openstaat. Mensen gaan sneller naar de dokter, als ze voor een lange periode thuis willen blijven."

Werkloosheid en arbeidsongeschiktheid zijn in deze nauw met elkaar verbonden. "Beide systemen zijn deels communicerende vaten, maar dat hoeft niet zo te blijven. Het poortje van de ziekteverzekering moet - net als dat van de werkloosheidsuitkeringen - grondig bekeken worden. We moeten erover waken dat de mensen die het effectief nodig hebben, hun uitkering blijven krijgen. Nu is er een te grote grijze zone."

Het plan van minister De Block, om langdurig zieken beter en meer gericht te activeren, juicht Baert toe. "Het is zeker niet de bedoeling om mensen die tijdelijk arbeidsongeschikt zijn niet meer te helpen. Dokters en controleartsen moeten er wel nauwer op toezien wie écht ziek is en dus geholpen moet worden."

Volgens Baert moeten controleartsen in deze sneller en meer gericht kunnen worden ingezet. "Die aanpak dringt het ziekteverzuim in het buitenland effectief terug. Maar de medaille heeft ook een andere kant: werkgevers moeten effectief bereid zijn om een werknemer te herintegreren. Daar knelt momenteel het schoentje", zegt Baert. "Uit experimenten blijkt dat mensen met een functiebeperking of na een depressie opvallend minder vaak worden uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Dat mechanisme moet eruit."