Ruim 1 op de 3 ziekenhuizen staat in het rood

Belfius analyseert al 22 jaar de financiële situatie van de algemene ziekenhuizen aan de hand van de MAHA-studie. Alle algemene ziekenhuizen verleenden hun medewerking aan de studie.

Een van de opmerkelijkste conclusies is dat de schuldgraad van de ziekenhuissector -als gevolg van de zware investeringen van de laatste jaren en het massale beroep op krediet- blijft stijgen. Ze vertegenwoordigt nu 36,4 procent van het balanstotaal (tegen 33,2 procent in 2012).

De instellingen moeten dus elk jaar een steeds hoger bedrag aan leningen aflossen (591 miljoen euro in 2015, of 6,7 procent meer dan in 2014). Van de 91 algemene ziekenhuizen zijn er 13 die onvoldoende cashflow genereren om het in de loop van het boekjaar vervallen gedeelte van hun schuld te kunnen dekken.

Ook de zogenoemde "ziekenhuisdiensten" behalen overigens een negatieve marge: per 100 euro omzet maken ze 3,5 euro verlies. Dat 0,4 euro meer dan in 2014.

De algemene ziekenhuizen blijven ongeveer even veel investeren als vorig jaar, namelijk 1,4 miljard euro. De voorbije vier jaar werden nieuwe gebouwen in gebruik genomen, wat heeft bijgedragen aan de verbetering van het ziekenhuispatrimonium en dus van de opvang van de patiënten. Als gevolg van die investeringsinspanning is de financiële schuldgraad dus wel sterk toegenomen.

De matige omzetstijging (+ 2,6 procent) werd vooral ondersteund door de evolutie van de farmaceutische producten (+ 7,3 procent), terwijl het budget van de financiële middelen en de erelonen, de twee belangrijkste componenten van de omzet, respectievelijk met amper 1,6 en 2,2 procent stegen.

Na een uitzonderlijke beheersing van de loonkosten in 2014 (+0,5 procent) vertonen de personeelskosten nu een hoger groeitempo (+1,7 procent). De vooruitgang in 2015 is te danken aan een beperkte stijging van het aantal VTE (+1,3 procent) en aan de stabiele gemiddelde loonkosten.
 

Het courant resultaat van de algemene ziekenhuizen komt uit op 106 miljoen euro, dat is 40 miljoen of bijna 30 procent minder dan het boekjaar voordien. Relatief gezien zakt het courant resultaat onder de grens van 1 procent van de omzet (0,8 procent tegen 1,1 procent en 2014), wat de financiële kwetsbaarheid van de instellingen bevestigt.

"De cijfers die de experts van Belfius hebben verzameld, tonen een relatief stabiel beeld van de betrokken sector, maar -om het in medische termen te zeggen- een stabiele patiënt is daarom nog geen gezonde patiënt", reageert minister van Volksgezondheid Maggie De Block (foto, Open VLD).

De minister geeft toe dat de situatie voor een aantal ziekenhuizen niet goed is. "Er ontstaan daardoor twee groepen ziekenhuizen: enerzijds deze die het relatief goed doen en het goed blijven doen en anderzijds zij die moeite hebben om de lippen boven water te houden, en beetje bij beetje onder water dreigen te raken".
Dit alles wijst volgens de minister op de noodzaak van een hervorming. Daaraan wordt gewerkt met als leidmotief dat er "een aangepaste financiering nodig is voor een verantwoorde zorg", aldus nog De Block.

De hervorming van de ziekenhuisfinanciering bevindt zich nu nog in de studiefase en wordt volgend jaar bekendgemaakt. De bedoeling van de hervorming is om ziekenhuizen meer te laten samenwerken en niet allemaal apart specialisaties te laten aanbieden.

Peter Degadt van Zorgnet-Icuro, de grootse ziekenhuiskoepel in Vlaanderen, en Dieter Goemaere van de ziekenhuisfederatie voor private ziekenhuizen hebben zich al uitgesproken voor de hervorming.

"De hervorming die minister De Block heeft aangekondigd is nodig om de situatie leefbaar te houden", zeggen beiden. "Het komt erop neer dat de ziekenhuizen meer een netwerkstructuur gaan aannemen", zegt Goemaere.

"Niet ieder ziekenhuis moet alles willen doen, ze kunnen zich voor een vijfde specialiseren. Maar vier vijfde van hun werking moet naar de basiszorg gaan die op een hoog peil moet blijven en die voor iedereen toegankelijk moet blijven. Door samen te werken zal de efficiëntie vergroten." Hij vindt wel dat er een overgangsperiode van vijf jaar moet ingelast worden waarbij de sector gevrijwaard wordt van besparingen.

Maar voor oppositiepartij S.PA had de hervorming van de ziekenhuisfinanciering er al lang moeten zijn. "De cijfers van de Belfius-studie tonen dat het vandaag al 5 over 12 is", zegt SP.A-Kamerlid Monica De Coninck.

Vorige week bracht minister De Block nog verslag uit van haar vorderingen in de Kamer. "Vooralsnog blijft het bij goede intenties, studies en proefballonnetjes", zegt De Coninck. "Dit doet het ergste vrezen. Meer dan tijd dus om een versnelling hoger te schakelen".

"Om te vermijden dat de kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg in het gedrang komt, moeten de ziekenhuizen absoluut uit het rood", besluit De Coninck. "Vergeet niet dat we in 2060 met een miljoen extra 65-plussers in ons land geconfronteerd worden."