"Dit gaat ons onderwijs helemaal veranderen"

Wat zijn de nieuwste trends in e-psychologie? Hoe benader je de Eerste Wereldoorlog vanuit filosofisch standpunt? En welke houding neemt de EU aan tegenover mensenrechten? Wie daar meer over wil weten, vindt online natuurlijk massa’s informatie. Maar wat zou het handig zijn als al die informatie werd gebundeld in een duidelijke, behapbare cursus, toch? Dat is nu net wat de KU Leuven het afgelopen academiejaar heeft gedaan: de antwoorden op elk van die vragen zitten vervat in een MOOC (Massive Open Online Course), een internetcursus die vrij toegankelijk is voor iedereen.
Filip Raes - Trends in e-Psychology

Ook de Universiteit van Gent heeft net haar eerste MOOC uit en de Vrije Universiteit Brussel start er volgende maand mee (allebei in samenwerking met het digitale onderzoeksinstituut iMinds). En daarmee haken de Vlaamse universiteiten aan bij een wereldwijde trend, die de toekomst van ons universitair onderwijs aardig kan veranderen.

Het was 2011. Sebastian Thrun, een gevierd prof aan de gerenommeerde universiteit van Stanford, pakte een camera en zond zijn cursus over artificiële intelligentie uit op het internet. Binnen de drie maanden hadden meer dan 100.000 mensen wereldwijd zijn lessen gevolgd. Een hype was geboren.

Momenteel kun je MOOCs volgen over alle mogelijke onderwerpen, van computerwetenschappen en MBA’s tot cursussen over jazz of boeddhisme, aan topuniversiteiten als Harvard en Yale. De meeste cursussen zijn gratis. Maar als je een certificaat wil behalen, betaal je daar 50 euro voor.

Nu is het 2016. Zijn de Vlaamse universiteiten niet wat laat om op de kar te springen? Professor Frank Gielen van het digitale onderzoekscentrum iMinds en de Universiteit Gent, zelf een pionier in Vlaanderen op het vak van e-leren, vindt van niet.

“In de hype-periode is er veel geld in MOOCs gestopt. Wij kunnen leren van die ervaringen en ze toepassen in onze eigen omgeving. En we moeten selectief zijn: er zijn een aantal domeinen waarin we aan de top staan, in de medische wetenschappen of in de ingenieurswetenschappen. Die een internationaal platform geven, is een goeie zaak.”

"Er is ontzettend veel werk ingekropen"

“Het is een geweldig project, maar er is ontzettend veel werk in gekropen,” zucht Filip Raes, professor aan de faculteit psychologie van de KU Leuven. Hij werkte de MOOC uit over "Trends in e-psychology": van het gebruik van de e-sigaret tot de voordelen van online conflictbemiddeling.

“Je kunt niet gewoon een hoorcollege filmen. Je moet een aantrekkelijke mix maken van allerlei werkvormen: stukjes video, instructieclips, allerlei opdrachten, peer assessments,… Bovendien kost het handenvol geld: de filmpjes moeten ondertiteld zijn, en je moet betalen voor de rechten van het materiaal uit wetenschappelijke artikels dat je wil gebruiken, om maar wat te noemen.” De kosten voor een degelijke MOOC kunnen dan ook oplopen tot 70 à 100.000 euro, schat Frank Gielen.

En een heel nieuw publiek aanboren. Of toch niet? Voor de MOOC over e-psychology hebben zich wereldwijd meer dan 7.000 mensen ingeschreven. “Onder hen universiteitsstudenten, gedoctoreerden, mensen uit de gezondheidszorg,… Maar niet iedereen is ook effectief gestart met de cursus. Van de mensen die wel startten, heeft 40% de eindmeet gehaald. Dat is niet zo slecht voor een MOOC,” zegt Filip Raes.

Daarmee raakt hij een belangrijk kritiekpunt aan: maar een minderheid van de cursisten maakt z’n MOOC helemaal af. Is het dan wel de moeite waard om daar zoveel energie in te steken? Houdt de belofte van democratisering van het onderwijs niet tegelijk een valkuil in: die van de vrijblijvendheid?

Frank Gielen vindt van niet: “Goed toch dat je kunt kijken wat je interesseert? Ik heb zelf samen met mijn vrouw een MOOC over moderne kunst gevolgd van het MoMa in New York. Ik heb zelf twee of drie lessen gevolgd van de twaalf, mijn vrouw een stuk of acht. Critici zouden dat te weinig vinden, maar we hebben aan ons eigen tempo wat bijgeleerd, en bij een volgende stap wellicht weer wat meer. Het is een goeie manier om leren af te stemmen op je werk en je privéleven.”

Waarom zou je zelf het warm water uitvinden?

Vrijheid blijheid dus. Maar online leren zal ook ons traditionele onderwijs blijvend veranderen, denkt Filip Raes. Hij gebruikt zijn MOOC nu ook – in een aangepaste vorm – voor zijn eigen studenten, en ze wordt gebruikt aan het Thomas More University College in Antwerpen, waarmee hij samenwerkt.

“Op termijn zullen universiteiten ook MOOCs integreren in hun eigen bachelor- en masteropleidingen. Een prof statistiek bijvoorbeeld die zijn of haar studenten een bepaalde techniek wil aanleren: als er een uitstekende online cursus voorhanden is, waarom zou je dan nog zelf het warm water uitvinden? En waarom zouden andere universiteiten niet onze modules over de e-sigaret inkopen?”.

Frank Gielen doet dat al: “Voor een vak rond technologieondernemerschap gebruik ik een cursus van Berkeley. Die kost 50 euro per student, maar het is prima materiaal. En in de tijd die ik vroeger aan het doceren besteedde, bespreken we nu vragen of toepassingen met de studenten. De leereffeciëntie neemt toe: de studenten onthouden er veel meer van, en ze appreciëren die interactie ook enorm.”

Zeker is dat online leren een enorme business is geworden. Als je een MOOC wil aanbieden, moet je dat doen via een gespecialiseerd platform, zoals bv. edX, Coursera of Udacity. Dat laatste is het bedrijf van diezelfde Sebastian Thrun die de MOOCs zo’n beetje uitvond. Het wordt nu gewaardeerd op 1 miljard dollar.

Ook in ons land zijn er bedrijven als het Leuvense Datacamp. Dat biedt gepersonaliseerde cursussen aan in datawetenschappen, op maat van bedrijven. 80% van de studenten van Datacamp komt uit de VS. Daar zijn ze – alweer – een stap verder: grote bedrijven als Google en Facebook maken afspraken met die digitale onderwijsaanbieders. Wie bepaalde cursussen gevolgd heeft, mag bij hen solliciteren.

“En dat iets waar we eens goed over moeten nadenken: dit kan ertoe leiden dat universiteiten niet langer het monopolie hebben op het afleveren van diploma’s. Digitale opleidingen zijn geen verlengstuk meer van de klassieke opleidingen, ze worden de trend,” waarschuwt Gielen. “De Vlaamse universiteiten, die het moeten hebben van overheidsfinanciering, hebben weinig middelen om in te zetten op die onderwijsinnovatie. Samenwerken lijkt dan ook noodzakelijk.”

"Anders, maar beter"

Want hoe dan ook komt er een enorme revolutie in het onderwijslandschap: over 20 jaar ziet dat er helemaal anders uit, gelooft Gielen. “Met moderne technologie en innovatieve pedagogische methodes kun je een heel nieuwe manier van lesgeven opzetten. Anders, maar beter dus.”

MOOCS in Vlaanderen

KUL:

De drie MOOCs die de KU Leuven het afgelopen academiejaar aanbood, bereikten enkele duizenden mensen wereldwijd. Nog niet massaal veel, zegt Anneleen Cosemans van de dienst Onderwijsprofessionalisering en –ondersteuning, maar dat komt ook doordat het om wat gespecialiseerdere onderwerpen gaat. Het proefproject wordt in elk geval verdergezet: er komen zeker drie nieuwe MOOCs in het volgende academiejaar, en mogelijk meer.

Trends in e-Psychology
Aantal inschrijvingen: 7.397
Aantal landen: 154

De MOOC Trends in e-Psychology start opnieuw in november.

The Great War and modern philosophy
Aantal inschrijvingen: 4.623
Aantal landen: 126

The EU and human rights
Aantal inschrijvingen: 8.100
Aantal landen: 171

Deze MOOC loopt sinds vorige week voor de tweede keer.

Universiteit Gent:

Architecture for the IoT
Gestart op 15/06/2016.
Een samenwerking tussen iMinds, UGent en EIT Digital.

VUB:

Introduction to Architecting Smart IoT Devices
Startdatum 20/07/2016
Een samenwerking tussen iMinds, VUB en EIT Digital

Architecting Smart IoT Devices
Startdatum 10/08/2016
Een samenwerking tussen iMinds, VUB en EIT Digital

Meest gelezen