Populariteit vormsel fel gedaald: min 30 procent in 10 jaar
Morgen is het Hemelvaart. Traditioneel ook een communiedag. Katholieke kinderen tussen 6 en 8 jaar doen hun eerste communie. Jongeren tussen 11 en 16 jaar herhalen hun keuze voor het katholieke geloof in een plechtige communie. Meestal doen ze dat samen met het vormsel.
Net zoals het doopsel en de eerste communie is het vormsel een sacrament. Maar het aantal jongeren dat zich laat vormen, daalt dus spectaculair, met 30 procent in tien jaar tijd. De daling is het grootst in het bisdom Antwerpen en het kleinst in de bisdommen Brugge en Hasselt.
"Dit is een natuurlijke evolutie"
Stijn Van den Bossche, als theoloog verbonden aan Interdiocesane Commissie voor Catechese, relativeert de cijfers. "Dit is een natuurlijke evolutie. Vlaanderen seculariseert. Ik ben eigenlijk positief verwonderd want in vergelijking met het aantal mensen dat nog naar de mis gaat, is de daling van het aantal vormelingen vrij stabiel", zegt hij. Ook de daling van het aantal geboorten is een (kleine) factor: er zijn sowieso al minder jongeren van die leeftijd.
"Het vormsel is een overgangsritueel. Mensen vragen erom. Net zoals bij de geboorte van een kind traditioneel het doopsel hoort. Nu nog altijd laat 60 procent van de ouders zijn kinderen bij ons dopen. Het is natuurlijk historisch zo gegroeid dat de katholieke kerk die rituelen hier organiseert. Er is weinig ander aanbod."
"Om de uitholling van de eerste en plechtige communie en van het vormsel te voorkomen, vragen we dat de kinderen een tijd van kennismaking met de kerk volgen. Hetzelfde voor het doopsel: we willen dat ouders er goed over nadenken vooraleer ze hun kind in de kerk inschrijven. Tussen de aanvraag en het doopsel zelf, liggen vaak 3 maanden. We willen dat het een bewuste keuze is", zegt Van den Bossche. "Maar we kunnen natuurlijk niet voorkomen dat die kinderen of hun ouders nadien nooit meer naar de kerk gaan."
"Tot het begin van de 20e eeuw gingen kinderen pas voor het eerst te communie na hun vormsel. Maar voor de kinderen van praktiserende ouders was dat erg om zo lang te moeten wachten. Daarom is de eerste communie naar voren geschoven. En daarom is de plechtige communie ontstaan: als herhaling van hun geloof toen de kinderen klein waren."
Modernisering
De kerk probeert de rituelen - en bij uitbreiding de catechese - te moderniseren. Zeker met de huidige paus waait er een nieuwe wind door de kerk.
In Brussel is gekozen om communie en vormsel anders te organiseren. Het wordt vervroegd: jongeren van het 4e of 5e leerjaar krijgen hun vormsel en gaan - in dezelfde viering - voor het eerst te communie. Tenzij hun ouders voordien al praktiserende katholieken waren. Dan doen de kinderen - bij het begin van de lagere school - hun eerste communie tijdens een gewone misviering.
"Ik verwacht dat de andere bisdommen op langere termijn dit Brusselse voorbeeld zullen volgen", zegt Van den Bossche.