Wat nu, na "de zwartste dag van de nog prille eeuw"?

"22 maart  is het begin van een nieuw tijdperk, met een "nergens meer veilig"-gevoel", schrijft Isabel Albers van De Tijd. "Veiligheidsmaatregelen op zich zijn niet genoeg. Machtsvertoon zonder meer is zelfs een zeer onmachtig wapen."

"Jongeren die sympathiseren met de "Syriëhelden", die Abdeslam en andere terroristen sterallures toemeten, dat is een immens samenlevingsprobleem. We krijgen het terrorisme alleen klein als de hele gemeenschap, de moslims incluis, zich achter één aanpak schaart. Met polarisering komen we niets vooruit."

De aanslagen waren volgens De Tijd gericht tegen het hart van Europa. "Het antwoord moet ook Europees zijn. Dit versterkt de dringende roep naar een eengemaakte inlichtingendienst en defensie. En bovenal de roep naar Europese veerkracht om, ondanks alle woede en rouw, weer op te staan, onze vrijheden, onze normen en onze waarden te verdedigen, en ons leven te leven."

Ook voor Bart Sturtewagen van De Standaard wordt 22 maart 2016 een scharnierdatum. "Niets is nog hetzelfde. We hebben ons, na Parijs en de lockdown van Brussel, stilaan weer laten gewennen aan hoe het vroeger was. Dat kan nu niet meer. Er is geen weg terug."

"Onvermijdelijk zal ons leven nog meer door veiligheidsmaatregelen en beperking van bewegingsvrijheid en privacy worden getekend. In oorlog gelden andere wetten, en dit is oorlog. Een oorlog waarin de fanatieke tegenstrever geen regels erkent."

"Zeker na zulke aanslagen eist onze democratie respect voor haar normen en vrijheden. Die eis moeten we kracht bijzetten met een brede sociale verandering", zegt ook hoofdredacteur Karel Verhoeven. "De grote beroering die de aanslagen nu opwekken, kan een hefboom vormen. De moslimgemeenschappen moeten daarin een hoofdrol spelen. Niet omdat zij verdacht zijn, maar omdat wij samen een maatschappij willen vormen."

In De Morgen schrijft Bart Eeckhout dat met de eerste grootschalige internationale terreuraanslagen op Belgische bodem "dit land in een nieuwe realiteit is binnengetreden". "Voor IS maakt ook België deel uit van het strijdperk.

De vraag is dus of we niet beter juist wel een beetje "anders" zouden gaan leven. Cruciaal is de kwestie hoe we dat veranderde leven in overeenstemming houden met de normen en waarden van een vrije, open en gelijkwaardige samenleving", stelt Eeckhout.

"Losgeslagen jongeren met een voet in de criminaliteit mogen niet denken dat in de navolging van de Abdeslams en Abaaouds een tweede en heldhaftiger carrièrekans zit", benadrukt Eeckhout nog. "Die toestroom kunnen we alleen effectief stoppen als we dit type jongeren óók bij voorbaat een alternatief kunnen bieden voor dat gevoel van ontworteling en vervreemding."

Voor Jan Segers in Het Laatste Nieuws zal 22 maart 2016 de Belgische geschiedenis ingaan "als de zwartste dag van de nog prille eeuw".

"Ontzet schrok België gisteren wakker bij de explosies in Zaventem en de Brusselse metro. De verleiding is groot om te stellen dat we vandaag wakker worden in een ander land, waarin niets ooit nog hetzelfde zal zijn. Dat is zo voor de nabestaanden van de slachtoffers, voor de gewonden en voor al wie getuige was van het bloedbad. Maar je hoefde gisteren niet lijfelijk in Zaventem of de Wetstraat te zijn om de schok te voelen."

Liesbet Van Impe van Het Nieuwsblad wijst er echter ook op dat de wereld niet veranderd is, en dat hij juist meer en meer hetzelfde wordt. "New York, Madrid, Londen, Parijs. En nu Brussel. En voeg daar meteen al die andere plekken bij die minder iconische foto's opleveren, maar waar het bloed de straatstenen even rood kleurt.

22/3 is onze zwarte dinsdag, maar op de wereldkalender van terreur is het een datum tussen vele dagen met een rouwrandje. Steeds weer datzelfde blind geweld, telkens weer dezelfde blinde paniek."

In Het Belang van Limburg zegt Indra Dewitte dat het voor de hand ligt dat Brussel -misschien nog meer dan Parijs- het symbool is van onze democratische waarden en dus een doorn in het oog vormt van terroristische psychopaten.

"Na vandaag zijn we gewoon een deel van het strijdtoneel, dat moeten we onder ogen durven zien. Vraag is hoe we met die wetenschap omgaan. Laten we ons verlammen door angst of zenden we een welgemeende "rot op" naar al diegenen die met bloed en geweld onze samenleving kapot willen krijgen? Eigenlijk is het allebei juist, want of we het nu willen of niet, al die doden hebben wel degelijk een impact op onze mentale weerbaarheid."

Kris Van Marsenille van de Gazet van Antwerpen wijst er ook op dat we moeten leren leven met nog meer controles, met nog meer blauw op straat, met nog minder privacy. "We zijn in oorlog en een oorlog vraagt speciale maatregelen. Maar laten we die oorlog dan wel eensgezind voeren", klinkt het.

"We strijden tegen terroristen en tegen fanatici die een godsdienst misbruiken om een samenleving te ontwrichten. En we strijden vóór een vrije en verdraagzame wereld. Dat moet het doel zijn, hoe moeilijk de weg erheen ook nog kan zijn."

En ook op de redactie van Metro, tot slot, heerst er sprakeloosheid. "Op weg naar het werk, naar familie of naar een zonnige bestemming. Of met nog een ander doel. Maar met één ding gemeen: nietsvermoedend en onschuldig", schrijft Matthias Adriaensen.

"En toch zag hun wereld er enkele knallen later helemaal anders uit. Sommige van de "gemakkelijke" slachtoffers zouden zelfs nooit meer naar huis terugkeren. Een drama, dat ook op de redactie van Metro de sprakeloosheid doet regeren. Woorden schieten tekort, zelfs bij journalisten die normaal rad van tong zijn. Toch moeten we net daarnaar op zoek, om dit geweld te bekampen."