Alcohol en tabak kosten onze maatschappij het meeste

Legale en illegale drugs kosten de Belgische maatschappij volgens schattingen 4,6 miljard euro per jaar. Dat is 1,19% van het bbp ofwel 419 euro per Belg. Vooral alcohol (45%) en tabak (32%) blijken door te wegen in het kostenplaatje. Het aandeel van illegale drugs, zoals cocaïne en amfetamines, bedraagt 16%. De cijfers vloeien voort uit onderzoek van de Universiteit Gent (UGent) en de Vrije Universiteit Brussel (VUB), en hebben betrekking op het jaar 2012.

De onderzoekers in Gent en Brussel maakten een opdeling in legale drugs (tabak, alcohol en psychoactieve medicatie, waaronder pijnstillers, antidepressiva, slaap- en kalmeringsmiddelen) en illegale drugs. Daarbij werden de sociale kosten in drie opgesplitst met directe, indirecte en ontastbare kosten.

Hospitalisatie en preventie

  • De directe kosten voor alle drugs samen worden geraamd op 2,8 miljard euro per jaar.
  • De kosten aan de gezondheidszorg maken 69% of 2 miljard euro uit van alle directe kosten. Het gaat dan om hospitalisatie en residentiële verzorging, ambulante hulpverlening, medicatie, preventie en coördinatie en onderzoek.
  • Alcohol en tabak zijn samen goed voor 70% van de directe kosten, illegale drugs voor 21% en psychoactieve medicatie voor 4%.

Minder productieve werknemers

  • De indirecte kosten zijn kosten door verloren productiviteit van werknemers (door ziekte, invaliditeit, opsluiting in de gevangenis of vroegtijdig overlijden). Die kosten lopen op tot 1,7 miljard euro.
  • 85% (of 1,5 miljard euro) van de productiviteitsverlies wordt veroorzaakt door gezondheidsproblemen. Daarnaast is 81 miljoen euro (4,6%) van de indirecte kosten toe te schrijven aan opsluiting in de gevangenis voor druggerelateerde feiten en aan vroegtijdige sterfte (bijvoorbeeld slachtoffers van een moord gepleegd onder invloed van alcohol of illegale drugs). Het overlijden van slachtoffers van verkeersongevallen geeft een indirecte kost van 177 miljoen euro (10%).
  • Alcohol (44%) en tabak (42%) brengen de meeste kosten voor productiviteitsverlies met zich mee. Illegale drugs zijn goed voor 7% van de kosten, psychoactieve medicatie voor 5%.

Verlies aan levenskwaliteit

  • De ontastbare kosten geven het verlies aan levenskwaliteit weer door ziekte of vroegtijdige sterfte van de gebruiker. De kosten worden berekend aan de hand van de "verloren gezonde levensjaren".
  • Naar schatting meer dan 500.000 gezonde levensjaren zouden verloren gegaan zijn door legale en illegale drugs.
  • Opnieuw zijn tabak en alcohol koplopers: ze zijn goed voor samen 91% van het totale aantal gezonde verloren levensjaren. Illegale drugs kloppen af op 7% en psychoactieve medicatie op 1%. 
  • België scoort niet goed in het verkeer. Zo kost rijden onder invloed van alcohol, illegale drugs en psychoactieve medicatie 281 miljoen euro aan onze maatschappij en gaan er 25.900 gezonde levensjaren verloren.

"Preventie bij jongeren én ouderen"

De cijfers hebben de onderzoekers ook tot enkele aanbevelingen gebracht. Professor Freya Vander Laenen (UGent) pleit zo voor preventie en een mentaliteitswijziging. 

"We moeten meer inzetten op preventie dan in het verleden het geval is geweest. En niet alleen naar de klassieke doelgroep de jongeren, maar ook naar oudere leeftijdsgroepen. Op vlak van verkeer moet ingezet worden op een grondige mentaliteitswijziging. De overheid kan zeker nog wat bewegen. "

Meest gelezen